Welke kenmerken van autisme heb jij? Het kan fijn zijn om je autisme concreter te maken, zodat je weet wat het voor jou in de praktijk inhoudt. Dan heb je meer zelfkennis en kun je beter rekening houden met jezelf. Door autisme te verwoorden kun je ook beter uitleggen aan anderen wat het betekent. En waar nodig kun je om hulp vragen. Fijn toch?
Ik heb sinds mijn diagnose veel gelezen en gehoord over autisme. En er veel over nagedacht, gesproken en geschreven. De standaard indeling vind ik niet altijd helpend, net als de DSM te beperkend is. Onderstaand overzicht van kenmerken van autisme helpt jou hopelijk wel op weg, om jouw eigen kenmerken in kaart te brengen.
Levensgebied en mogelijke kenmerken van autisme
| Levensgebied | Mogelijke kenmerken van autisme |
| Informatie verwerken en nadenken | Snel associëren, druk hoofd, veel gedachten hebben. Denken in beelden. Moeite met onvolledigheid en onduidelijkheid. Zwart-wit denken. Detailgericht zijn, geen overzicht hebben, bottum-up-denken. Geen filter hebben, alle prikkels komen binnen. Ondergevoelig zijn, waardoor bepaalde prikkels niet binnenkomen. |
| Sociaal en communicatie | Soms te direct, bot. Soms spreken zonder zichtbare emotie. Moeite met spontaniteit. Moeite met oppervlakkigheid, met smalltalk. Naïef, goedgelovig zijn. Taal letterlijk nemen. Moeite met initiatief nemen. Wel meevoelen, maar niet weten hoe te handelen. Gesprek niet bij kunnen benen, omdat je meer tijd nodig hebt om te reageren. Soms moeite met de ander begrijpen. Contact moet eerder functioneel zijn, een reden hebben. Liever één-op-één-contact dan groepen. Moeite met oogcontact, voelt te intens. |
| Emotie(regulatie) | Emoties zijn intens. Imploderen of exploderen doordat dingen oplopen en je het niet merkt of niet kan uiten. Blijven hangen in een emotie, niet los kunnen laten. Emoties van anderen overnemen, niet bij jezelf kunnen blijven. |
| Je gedrag aan- of bijsturen (executieve functies) | Moeite met tijd inschatten. Opstartproblemen, hoge drempel voor taken, moeite met schakelen en overgangen. Moeite met theorie toepassen in de praktijk. Vastlopen bij veranderingen. Moeten blijven nadenken, geen automatisering van taken die je vaak doet. |
| Persoonlijkheid en kwaliteiten | Trouw, eerlijk en open zijn. Puur, oprecht en uniek zijn. Open geest, niet snel oordelen. Doorzettingsvermogen, discipline hebben. Je aan de regels houden. Gevoel voor rechtvaardigheid, strijdkracht. Grappig zijn. Soms een bijzonder talent, zoals een extreem fotografisch geheugen. |
| Fysiek | Moeilijk contact maken met je lijf. Vaker vage klachten zoals prikkelbare darmen. Moeite met motoriek, onhandig. Soms moeite met lichamelijk contact. |
Opmerkingen bij bovenstaande tabel
- Alles hangt natuurlijk met elkaar samen. Doordat je anders waarneemt, denk je anders, voel je anders en ga je anders om met emoties en sociale situaties.
- Het is niet zo dat als je een paar dingen herkent, dat je dan meteen autisme hebt. Je moet echt veel autismekenmerken hebben. En ook in de zin dat ze je leven voor een groot deel bepalen.
- Ik kan niet volledig zijn, want dat is haast onmogelijk met zoiets complex als autisme. Er is ook geen vaststaande theorie over autisme. Het is een gebied dat nog in ontwikkeling is en blijft.
- Autismekenmerken kunnen in de ene situatie meer tot uiting komen dan in een andere situatie. En ze kunnen ook veranderen als je ouder wordt. Blijf dus een open blik houden naar jezelf.
Autisme heeft vaak een grote invloed op je leven en kan ook voor problemen zorgen. Denk aan vaak overprikkeld zijn, eenzaamheid voelen, minder goed functioneren of overspannen raken. Daarnaast heeft autisme invloed op hoe je met jezelf en het leven omgaat. Er zijn allerlei coping mechanismes zoals routines, camoufleren en stimming. Die coping kan helpen, maar ook belemmeren. Zo is het leven met autisme een blijvende zoektocht.
Op je eigen manier
Gebruik de bovenstaande tabel met autismekenmerken op jouw manier, zodat jij er iets aan hebt.
- Je kan je eigen woorden aan bovenstaande kenmerken van autisme geven. En kenmerken toevoegen of weglaten.
- Je kan tekeningetjes maken of een ander beeldende vorm gebruiken, zoals een mindmap. Dan maak je het visueler en voor sommige is het dan beter voelbaar of begrijpbaar.
- Je kan per kenmerk concrete voorbeelden bedenken en opschrijven. Dat maakt het duidelijker voor jezelf en anderen, want dan wordt het minder theoretisch en abstract.
- Je kan een andere indeling maken. Bijvoorbeeld een splitsing in positieve autismekenmerken van autisme versus problemen of uitdagingen.
Hans van der Lijcke
Hallo Mandy,
Je hebt een mooie lijst met mogelijke kenmerken gemaakt per levensgebied. Zo kan ieder voor zichzelf daar uit zoeken wat bij haar of hem past.
Ik vind het ook mooi dat je aangeeft dat het ook anders naar buiten kan komen in verschillende situaties. En vooral dat het ook kan veranderen op latere leeftijd. Dat kan ik alleen maar be-amen.
Sommige dingen veranderen door trainen. Maar ook ouder worden kan wel wat veranderingen geven.
Bij mij gaf vooral de midlife fase een duidelijke verandering in een aantal kenmerken. Niet in het sociale, want dat is bij mij een getrainde vaardigheid.
Maar op emotioneel gebied is er wel wat anders. Vroeger kon ik inderdaad als een soort robot zonder veel emotie overkomen. Maar tegenwoordig is het dweilen met de kraan open als ik de emotie van een ander zie. Als er ergens een traantje voelbaar is, dan houd ik het ook niet meer binnen. En dat had ik mijn jeugd echt niet. Ik zit tegenwoordig harder te janken dan mijn vrouw. Dat was vroeger echt andersom.
Ook mijn assertiviteit is wel anders. Vroeger camoufleerde ik alles maar weg en zei ik overal ja op. Eigenlijk zei ik vrijwel niets. Maar ik heb ook geleerd om voor mezelf op te komen. Ik kan nu nee zeggen. En kijk naar de lengte van mijn reacties.
Ah, weer een tip aan mezelf om af te ronden.
Ik denk Mandy, dat je al een goede basis hebt om Master te worden. Ik ben benieuwd of je opleiding nog invloed gaat krijgen op je inzichten. Voor mij ben je al een master. Master Mandy.
Groet,
Hans
Mandy Verleijsdonk
Mooie inzichten Hans. En sommige dingen veranderen inderdaad in de loop der tijd.
Anoniem
Heel erg fijn deze beschrijvingen! Zeker voor nu in een beginstadium diagnose autisme om het beter te leren definiëren en in kaart te brengen voor mezelf. Dank!
Mandy Verleijsdonk
graag gedaan 😉
Herman
“Liever één-op-één-contact dan groepen.”
Grappig, ik vind het juist fijner om in een groep te zijn. Bijvoorbeeld tijdens lunch met collega’s of zelfs met vrienden. Ben ik 1 op 1, dan is het moeilijker om even af te haken, niet mee te doen. In een groep vind ik het makkelijker om links en rechts mee te doen met het gesprek , maar tzt ook stil te vallen of alleen maar te luisteren.
Mandy Verleijsdonk
Hoi Herman, leuk om jouw ervaring te lezen! Dat zijn inderdaad weer de voordelen van groepen..