Leven op het autismespectrum

Alle blogs, Autismespectrum

Ben ik onderprikkeld, overprikkeld of allebei?

Ben ik onderprikkeld of overprikkeld? Of ligt de waarheid ergens in het midden? Daarover gaat dit tweede deel van een tweeluik; het vervolg op de blog over overbelasting op mijn werk en de algemene negatieve spiraal waar ik een tijdje in zat.

Onderprikkeld zijn en uitdaging nodig hebben

Wat ik geleerd heb de laatste tijd is dat ik zowel meer prikkels als minder prikkels nodig heb. Zowel in mijn werk als in mijn privéleven. Hoe tegenstrijdig is dat! Eerder dacht ik: ik ben overprikkeld en moet ontprikkelen. Maar daar werd ik erg somber van. Dus alleen maar prikkels verminderen bleek niet de juiste methode.

Ik merk dat ik gewoon weer meer mentale uitdaging nodig heb en graag nieuwe dingen willen leren. Denk aan andere taken doen op mijn werk of dezelfde taken met meer diepgang. Dan gaat het dus op werk beter afstemmen op mijn intelligentie en leergierigheid. Ik heb meer uitdagende en fijne prikkels nodig dus.

Anderzijds heb ik juist minder lastige prikkels van buitenaf nodig om niet overprikkeld te raken. Dan gaat het op mijn werk bijvoorbeeld om sociale prikkels, zoals mailen, appen, overleggen, samenwerken en bellen. Dat is veel om te verwerken en ik raak snel mezelf kwijt, omdat ik ga afstemmen op de omgeving. Maar ook prikkels op kantoor zoals gebel en andere omgevingsgeluiden zijn lastig. Bij te veel omgevingsprikkels kan ik niet goed meer nadenken. Dan kan ik dus alleen maar simpele taken uitvoeren waar ik weinig voldoening uit haal. Dan raak ik mentaal onderprikkeld en zintuiglijk overprikkeld.

onderprikkeld
Welke kant moeten we op in het leven Josje?

Balans vinden is een zoektocht

Het gaat dus om een betere balans vinden tussen het soort prikkels. Niet om minder of meer prikkels. Bij die zoektocht naar de juiste prikkels is het wisselend karakter van allerlei factoren niet helpend. In een periode van verandering bijvoorbeeld, gaat al mijn energie naar die verandering. Dan is er minder ruimte over voor leren en moeilijke dingen. Ook heb ik op die momenten nog meer moeite met prikkels zoals geluiden. Dan is er meer rust nodig, maar te weinig fijne prikkels maken me weer somber.

En als ik stabiel ben, heb ik honger naar mentale uitdaging en fijne prikkels. Maar dan is het echt zoeken naar hoeveel nieuwe prikkels ik aan kan en welke. Want waar het vaak op neer komt, is dat bij nieuwe uitdagingen veel extra’s mee komen die ik niet verwerken kan. Voor je het weet ben ik weer uit balans. Zoals de afgelopen weken gebeurde. Dan is het een gevecht tussen onderprikkeld en dan weer overprikkeld zijn.

Signaalfunctie

Hoe ik omga met prikkels is in ieder geval een signaal van hoe het met me gaat. Hoe dichter ik aan zit tegen het overleven, hoe minder prikkels ik verdagen kan. Dus trek ik me terug, met het risico op onderprikkeld raken. Gelukkig is er in mij altijd de motivatie om door te gaan en anders is het wel mijn ijzersterke discipline die me aanstuurt. Zodat ik toch prikkels blijf opzoeken en bezig blijf. En hoe dichter ik dan weer tegen het fijne ‘leven’ aanzit, hoe meer prikkels ik aan kan.

Maar ja, hoe ziet dat er in de praktijk uit? Welke prikkels dan en hoeveel? Ik zorg bijvoorbeeld voor bepaalde combinaties van mentale uitdaging en fijne tactiele prikkels.

  • Uitdagende boeken lezen is bijvoorbeeld fijn, met Josje op schoot.
  • Dansen op techno muziek met een koptelefoon op.
  • Onder de verzwaringsdeken naar een meditatie luisteren.
  • Luisteren naar een podcast, over bore-out bijvoorbeeld, en ondertussen stimmen.

Ook ben ik weer naar het theater geweest (Iris Hond speelde Einaudi, wow!). Om zo dingen te doen die me uit mijn dagelijks leven halen. Daar raak ik weer geïnspireerd door. Dan haal ik als het ware energie en voeding uit de buitenwereld. En gelukkig is de zon ook weer schijnen de afgelopen week. De warmte en licht van buitenaf hebben me ook goed gedaan.

Leeshonger

Gefragmenteerd i.p.v onderprikkeld of overprikkeld

Het gaat dus om meer fijne prikkels krijgen, die ik zelf opzoek (controle!). Dat heb ik wel geleerd de laatste tijd. Het gaat niet om onder- of overprikkeling. Het is niet zwart-wit, maar meer gefragmenteerd. Zo is het iedere dag weer zoeken naar de balans tussen genoeg gewenste prikkels krijgen en zo weinig mogelijk lastige. En leren omgaan met de lastige prikkels die nu eenmaal bij het leven horen.

En dat voor alle levensgebieden apart: werk, Josje, sociaal, zelfzorg, huishouden en ontspanning. Niet vreemd dat dat soms minder goed lukt. Ik heb het nu gelukkig sneller door als het mis gaat en kan dan eerder om hulp vragen. Dan kom ik dankzij mezelf en steun van buitenaf weer in een positieve cirkel terecht. In die cirkel is er meer draagkracht om problemen aan te pakken. Dan zie ik weer oplossingen, ook op het gebied van werk bijvoorbeeld. Dus langzaamaan komen dingen dan weer goed.

Hoe zorg jij voor genoeg fijne prikkels?

Geef een reactie