Energie slurpend hoor, dat autisme

Veel mensen, wel of niet autistisch, kampen met vermoeidheid en weinig energie. Ik ken deze vervelende klacht zelf ook maar al te goed. Het is gelukkig niet meer zo erg als in de periode met veel psychische problemen. Toen was ik constant oververmoeid; zowel lichamelijk als geestelijk. Ik was depressief, had een dwangstoornis, persoonlijkheidsstoornis en een niet ontdekt autisme. Toch zocht ik toen tevergeefs naar lichamelijke oorzaken. Maar bij de huisarts kwam er nooit iets uit wat op een lichamelijke oorzaak kon wijzen.

Oorzaken van weinig energie hebben

Nu ben ik nog steeds regelmatig moe, maar niet meer uitgeput gelukkig. Moeheid heeft altijd een combinatie van factoren als oorzaak. In de winter ben ik bijvoorbeeld minder energiek dan in de zomer. Ook nog met vitamine D en de lichttherapielamp. Andere dingen die kunnen bijdragen aan moeheid, zijn een drukke agenda hebben en te weinig slaap krijgen.

Los van allerlei tijdelijke oorzaken, is autisme een constante factor die veel energie kost. Ik maak me ontzettend druk om van alles, ben gevoelig voor prikkels en heb veel energie nodig om die allemaal te verwerken. Allerlei zaken die voor ‘gewone’ mensen meer vanzelf gaan, kosten mij extra denkwerk en tijd. Zoals sociaal contact, schakelen tussen activiteiten, omgaan met veranderingen, prioriteiten stellen, weten wat ik voel, keuzes maken en ga zo maar door. Ook worden allerlei bijzaken toch hoofdzaken bij mij.

Kleine dingen slurpen veel energie

Pas appte ik bijvoorbeeld de huismeester, maar ik kreeg geen reactie. Pas weken later reageerde hij, maar onverwachts en face-to-face! Hij belde aan en stond zeker tien minuten te praten. Voor mij was het allemaal overbodige info en was een simpel appje terug voldoende geweest. Daarna ben ik de hele dag nog mee bezig met verwerken van prikkels, mijn mening vormen, overdenken, mijn emoties toelaten en erover appen met mijn begeleidster.

Zo gaat dat zowat met alles in mijn leven, bijvoorbeeld ook als ik een coronatest moet doen. Of als ik iemand zie die herhaaldelijk hard tegen haar hond snauwt en ik de hele dag nog meevoel met die hond. Niet voor niets werk ik maar een paar uur per dag en kan ik niet te vaak afspreken met mensen. Ik heb veel tijd alleen nodig waarin ik me kan voorbereiden en dingen kan verwerken. Alsnog doe ik graag zoveel mogelijk, waardoor ik toch vaak moe ben.

Maar juist als ik moe ben doe ik makkelijke dingen, zoals op social media zitten en bankhangen, waar ik juist weer prikkels van krijg. Prikkels die ik moet verwerken. Voor de dingen waar ik uiteindelijk energie van krijg, moet ik me toch eerst inspannen en moet ik soms eerst een drempel overgaan. Denk aan rustig eten, op tijd naar bed gaan, yoga, sporten, zingen, dansen, wandelen in de natuur en mediteren.

Draagkracht neemt af

Als ik in een cirkel zit van moeheid, is mijn draagkracht minder. Dan ben ik nog gevoeliger voor prikkels, is mijn stemming somberder, krijg ik minder gedaan op een dag en zijn mijn coping mechanismes (hoe je ergens mee omgaat) minder. Dan ben ik bijvoorbeeld sneller geïrriteerd in plaats van dat ik gewoon even rustig ademhaal. Wat dan ook nog vaak gebeurt is dat ik mezelf veroordeel. Dan mag ik niet negatief zijn en moet ik rustig doen. En ik moet meer sporten en minder ongezonde dingen eten en ik moet dit en dat.

Maar al die ‘moetens’ komen met een negatieve vibe, hoe goedbedoeld ook. Dat kost energie. Ik weet met mijn ratio wat goed is voor me als ik moe ben en wat goed is om moeheid te voorkomen als ik niet moe ben. De ratio is echter niet de enige die mijn gedrag aanstuurt. Wat ik vaker probeer is op te merken wat er gebeurt. Wat denk ik, wat doe ik, wat voel ik? ‘Ik vloek, ik ben geïrriteerd.’ ‘Ik ben moe, al een paar dagen.’

Dan is het de kunst om daar even bij stil te staan in plaats van in allerlei oplossingen te schieten. De perfectionistische Mandy heeft altijd genoeg ideeën over wat er beter kan en hoe. Maar soms ben ik gewoon even moe en dan is dat wat het is. Dan is zelfzorg in het hier en nu belangrijker dan de toekomst. Soms moet ik op de rem trappen en soms moet ik juist in actie komen bij moeheid, het is een zoekplaatje.

Mindfulness helpt mij

Bij rust nemen komt er vaak een schuldgevoel bij mij naar boven. Ook dat is weer goed om op te merken. ‘Ik voel me schuldig.’ ‘Ik vind dat ik actiever moet zijn.‘ Die gedachten merk ik op. En dan besef ik me dat het gedachten zijn. Dan probeer ik te kijken naar de feiten in plaats mezelf te veroordelen. ‘Ik lig op de bank met een luisterboek.’ Er iets aardigs bij zeggen mag ook. ‘Ik mag op de bank liggen.’ Zelfcompassie is een manier om minder hard te zijn voor mezelf en minder zwart wit te denken.

Hoe vervelend moeheid ook voelt, soms is het er. Ik ken ook periodes met genoeg of veel energie gelukkig. Daar verlang ik naar in de periode van korte of langdurige moeheid. Dat verlangen mag er zijn, maar de moeheid erkennen voor mezelf is ook belangrijk. Ik mag er zijn, los van prestaties. Aan het eind van de dag wil ik beseffen dat ik genoeg heb gedaan die dag in plaats van kijken naar wat niet gelukt is.

Anderen zien jouw moeheid niet en voelen het niet, maar erken het wel voor jezelf.

De realiteit is dat mijn energieniveau wisselt en dat mijn autistische brein nu eenmaal veel energie kost, ook als het goed gaat en als ik leuke dingen doe. Daardoor kan ik minder op een dag dan ik zou willen en dat is een acceptatieproces. Een proces dat ook weer energie kost.. Gelukkig heb ik in 2021 weer stappen gezet in mijn algehele herstelproces. Daar mag ik in december best even moe van zijn!

Hoe ga jij om met moeheid?