Leven op het autismespectrum

Autismespectrum

Stigma, stereotypes en vooroordelen

Stel je niet aan, autisme is een modeziekte.

Ik zie niks aan je hoor.

Opmerkingen als deze steken, zeker als je onzeker en gevoelig bent. Mensen met een sterk rechtvaardigheidsgevoel hebben soms de neiging om gelijk na hun autisme-diagnose te strijden voor algemene acceptatie en begrip. Maar het is belangrijk om eerst jezelf te leren kennen en authentiek te gaan durven zijn. Stigma bestrijden kan later altijd nog. Neem eerst een voorbeeld aan de vogel in het filmpje.

Natuurlijk ervaar je daarbij het liefst acceptatie van mensen uit de directe omgeving en uit de samenleving. Onbegrip kan je onzeker maken en de neiging bestaat soms om je te verantwoorden of autisme in 123 uit te leggen. Dit kan voelen alsof je een dubbele strijd voert; proces van zelfacceptatie en acceptatie willen van anderen.

In de praktijk is er nu eenmaal weerstand tegen ‘anders’ zijn. Denk aan de scepsis tegenover de inzet van ervaringsdeskundigen die er nog steeds in sommige instellingen is. Iemand die kwetsbaar is kan meer niet dan wel, die valt vast uit of is nooit genoeg hersteld om te werken.

Is dit stigma, een vooroordeel of discriminatie?

Er zijn nogal wat verwarrende begrippen, dus raadpleegde ik Wikipedia.

Wat?UitlegVoorbeeld
TaboeIets dat wordt beschouwd als ongepast om te gebruiken, te doen of over te spreken. Zo is het nog steeds meer geaccepteerd om te praten over fysieke aandoeningen, dan over psychische aandoeningen.
StigmaEen groep personen een negatief label geven op basis van gemeenschappelijke, afwijkende kenmerken. Zo kan je denken dat autisten saai zijn, omdat autisten soms maar één interesse hebben, waardoor je contact met alle mensen met autisme uit de weg gaat.
Zelf-stigmaNegatieve oordelen van anderen toepassen op jezelf waardoor je je minderwaardig voelt. (Test of jij aan zelf-stigma doet.) Als je na een paar afgewezen sollicitaties alleen maar denkt aan je zwakke punten, zoals niet flexibel zijn.
Self-fulfilling prophecyJe doet een negatieve voorspelling. Door die negatieve focus, komt de voorspelling juist uit. Je hebt je al vaak een buitenbeentje gevoeld. Als je met nieuwe mensen in aanraking komt, denk je dat ze niet op je zitten te wachten. Je gaat contact uit de weg.
StereotypeEen vastliggend overdreven karakterisering van een groep mensen die vaak niet overeenkomt met de werkelijkheid. Bij autisme is dat bijvoorbeeld dat mensen niet sociaal zijn. Ze willen geen relatie en hebben amper vriendschappen en voelen zich toch niet eenzaam.
VooroordeelEen mening die niet op feiten is gebaseerd en die vaak een generalisering is. Je hebt nog nooit iemand met autisme gezien en er nooit over gelezen, maar zegt soms wel dat iets ’typisch autistisch’ is.
DiscriminatieMensen ten onrechte anders behandelen en ten nadele van die mensen. Een onderwijsinstelling kan bijvoorbeeld iemand uitsluiten van het volgen van een sociale opleiding enkel en alleen omdat hij een diagnose autisme heeft.
PestenIemand, die vaak op een bepaalde manier afwijkt, bejegenen op manieren die leiden tot fysieke verwonding en/of psychisch lijden. Bijvoorbeeld een bepaald klasgenootje compleet negeren.

Dit zijn alledaagse fenomenen. Mensen versimpelen de werkelijkheid, want dat maakt de wereld behapbaar. Stel je je basale kennis niet bij als je nieuwe informatie krijgt en ga je over tot actie, zoals iemand kwetsen, dan zijn vooroordelen schadelijk. Je gaat anders met mensen om of vermijdt ze, waardoor mensen zich minderwaardig kunnen voelen.

Niet open durven zijn

Bij psychische problemen zie je dat mensen geen of te laat sociale steun zoeken in hun omgeving en geen professionele hulp inschakelen. Ze kunnen geïsoleerd raken omdat ze zich niet meer op hun gemak voelen bij mensen die geen psychische problemen hebben (of die ze ook verbergen). Open zijn vraagt nogal wat van iemand met een psychische aandoening.

Als je toch open bent en er geen interesse of begrip is, kan het fijn zijn om te begrijpen waarom dat is. Dan vat je het vaak minder persoonlijk op. Zo staan er op internet bij artikelen over de bijstand altijd rottige reacties met woorden als ‘lui’. Ik kan daar boos om worden, maar weet ook dat het niks over mij zegt. Die persoon vindt zijn werk niet leuk, mist erkenning, weet niet wat het is om autisme te hebben of zeurt gewoon graag.

stigma

Durven fladderen

Qua autisme probeer ik me steeds minder druk te maken over wat anderen ervan vinden als ik zeg dat ik een diagnose heb. Je kunt het niet aan me zien als je me niet heel vaak hoort of ziet, dus vind ik het menselijk als men verbaasd is. Het gaat erom dat je open staat voor elkaar, in gesprek gaat en luistert. Dat kan en hoeft niet met iedereen.

Wel is het is een aanrader voor je herstel om af en toe open te zijn tegen bepaalde mensen. Voor mij hielp dat in de zin van er ‘mogen zijn’ met mijn autisme en alles wat daarbij komt. Het kan bevrijden en helpen bij bestaansrecht voelen. En ik merk dat ik veel meer ‘ik’ ben en juist minder een ‘diagnose‘ als de spanning weg is van het ‘normaal’ willen zijn. Los van een diagnose hebben of niet, durf je eigen gekke mooie vogeltje te zijn en fladder.

Waar loop jij tegenaan als je zegt dat je autistisch bent?

Geef een reactie