Tijdens een digitale groepscursus zit ik rusteloos achter mijn laptop. Ik wiebel met mijn voeten en tenen. Als ik geen beker in mijn hand heb, wrijf ik over mijn nagels. Of speel ik met een pen of met het witte draadje van de oortjes die ik in heb. Het zijn voorbeelden van stimming. Ik knipper daarnaast vaak met mijn ogen en heb een verzwaringskussen op mijn schoot liggen. Bij gebrek aan Josje. Die heeft belangrijke taken te doen: slapen op de zachte bank of waken voor het raam.
Met stimming kom ik de cursus door
Het vergt veel concentratie van mij om naar anderen te luisteren. Vaak gaat mijn hoofd sneller dan de gesproken taal in een groep en ben ik ongeduldig. Met allerlei prikkels die ik mezelf toedien, kan ik blijven zitten en me blijven focussen. Alle prikkels op mijn lijf vullen de lege ruimte. Bijvoorbeeld als iemand ‘uhhh’ zegt. Ook helpt het me met gegrond blijven. Anders wordt het helemaal een dolle boel in mijn hoofd! Tegelijkertijd stroomt van mijn eeuwige onrust weg via de subtiele bewegingen die ik maak.
De bewegingen zijn subtiel. En het voordeel van achter een scherm zitten, is dat ik veel ongezien kan doen. Bovendien heb ik het in de groep aangegeven, dat ik dat doe. Wiebelen en friemelen. Dan maak ik me iets minder druk over dat anderen het zien en er dan zelf een invulling aangeven.
Andersom vond en vind ik kleine bewegingen van anderen namelijk vervelend. Mensen hebben vaak geen idee van hun (vele) gewoontes. Ik heb daar echt geen filter voor en ga me er juist, tegen mijn zin in, op focussen. Het kan me zelfs boos maken, zie ook mijn blog over misokinesie en misofonie.
Het mag nu van mezelf
Het is mede daarom nog redelijk nieuw voor mij om zichtbaar te stimmen. Normaliter was ik juist verkrampt onder de mensen. Als kind duimde ik nog en beet ik nagels. Maar als jongere onderdrukte ik alle drang tot bewegen altijd. Als ik alleen was kwam die spanning er alsnog uit, maar dan in agressieve vorm. Denk aan mezelf knijpen of krassen, haren uittrekken en dwangmatig veel pulken aan mijn huid. Arm huidje..
Ik wilde een ander niet tot last zijn. Maar nu in de groep hadden ze geen last van mijn gewiebel. Dat had ik gecheckt op aanraden van de trainster. En omdat ik last kan hebben van een herhalende beweging of geluid van een ander, wil dat niet zeggen dat ik het veroordeel of niet begrijp. Zo snap ik inmiddels ook de functie van herhalingen bij mezelf, zoals hierboven beschreven.
Zelfstimulatie door herhaalde handelingen
Voor veel mensen met autisme is dit een bekend fenomeen. Zelfstimulerend gedrag wordt ook wel stimming genoemd. Stim komt van stimuleren. Er zijn klassieke voorbeelden zoals wiegen, fladderen, en met je hoofd ergens tegenaan bonken. Ik ben zelfs ooit eens met een stereotype afgewezen om me te praten over autisme, laat staan me te laten onderzoeken op autisme.
Ik: ik las over een meisje met Asperger en herkende daar heel veel in. Kan het zijn dat ik dat misschien ook heb?
De psychiater: fladder jij met je handen?
Nee.
Dan heb je geen Asperger.
Subassertief en onzeker als ik was, zweeg ik de vijf jaar daarna over autisme. Voor ik pas weer op onderzoek uit ging nadat een psycholoog me er op wees in 2015.
Ik kreeg de diagnose en in de loop der jaren ben ik bepaalde kenmerken van autisme gaan accepteren. Ik zie het niet maar als fout en iets om af te leren. Maar kijk naar de functie. En stimming is functioneel. Het is één van de manieren om te kunnen omgaan met de drukke wereld, die bovendien vooral is ingericht op neurotypische mensen.
Dus stimmen is oké. Ook mensen zonder autisme doen het overigens. Denk aan iemand die aan een pen knauwt. Het zal alleen niet zo in de mate zijn als bij mensen autisme en minder belangrijk zijn.
Kan stimming doorslaan?
Het is anders als stimmen schadelijk wordt. Als je jezelf bijvoorbeeld zo hard knijpt dat je een blauwe plek krijgt. Dan nog is het niet ‘fout’. Dat impliceert dat je het heel bewust doet en ook makkelijk kan laten. Beter is het om te kijken naar de oorzaak en een betere manier te zoeken om ermee om te gaan. Misschien kun je prikkels verminderen, waardoor de spanning minder oploopt en je een minder heftige stim nodig hebt. Misschien ben je verveeld en onderprikkeld en moet je stevige en fijne prikkels opzoeken, fysiek of mentaal.
De oorzaak van herhalende bewegingen kan ook te maken hebben met een ticstoornis. Dan gaat het meer om bewegingen, geluiden of gedachten die voornamelijk onvrijwillig komen en gaan. Er is een soort van kriebel vooraf. Zo heb ik lange tijd de drang gehad om steeds het woordje ‘genoeg‘ te herhalen in mij hoofd. En tegenwoordig kan ik soms een sterkte drang hebben om te knipperen met mijn ogen. Bij sommige mensen zijn er zoveel en zo vaak tics dat er sprake is van Tourette.
Dus de ene herhalende beweging is de andere niet. Kijk vooral naar wat jij persoonlijk nodig hebt en wat helpend is voor jou. Misschien wil je net als ik wiebelend achter een scherm zitten. Een huisdier op schoot kan ik ook aanraden. De druk op schoot is fijn en je kan hem of haar aaien. Zoek hulp als jezelf op een schadelijke manier stimuleert. Bij Stichting Zelfbeschadiging bijvoorbeeld. Je hebt maar één lichaam, dus wees er lief voor!
Hoe helpt stimming jou?
steven marien (@marien_steven)
Ik was op school met dingen uit men pennenzak aan het prullen. In mijn papieren hebben ze het over Steven is een prulleman. Tijdens lessen praktijk was ik eindeloos stukjes afval hout aan het lijmen en noemden ze het onrendabel en compleet geïsoleerd van de rest van het gebeuren. Maar dit waren dus gewoon autistische eigenschappen blijkbaar, stimmen om de prikkels te kunnen verdragen en zwijgen om geen neurotypische sociale regels die ik toch niet snap te moeten beantwoorden. Persoonlijk snap ik niet dat er zo veel onwetendheid is. En dat voor bijzonder onderwijs. Je zou op zen minst verwachten dat ze een basis kennis van autisme hebben. Gelukkig ontdek ik hier hoe het echt zit. Deze kennis is echt wel noodzakelijk om de neurotypische onwetende te leren hoe autisten echt in elkaar zitten. Die zo verder Mandy, en het beste met de nieuwe domeinnaam.
Mandy Verleijsdonk
Hoe vond je het dat ze jou ‘prulleman’ noemden?
steven marien (@marien_steven)
Leerkrachten zeiden dit niet rechtstreeks aan me, ik vroeg niets zei vonden me vreemd en wisten niet wat te doen. Ik lees dit in mijn papieren. Ik weet wel dat omstreeks die tijd een juf eens aan men oren trok, als ik weer eens ik weet het niet antwoorden als ze iets aan me vroegen. Ik zat daar dan in elkaar gekrampt naar beneden te staren. Was de periode dat schooljaar nadien ik op stage moest voor hout. Ze wisten niet wat met me aan, want zo een rare autist kunnen ze niet kwijt op de gewone arbeidsmarkt. Misschien hoopten ze dat ik kwaad werd met dat oor trekken en ze een stok hadden om iets gedwongen te forceren.
Ik weet het niet, als de clb psycholoog dat jaar (kwam iq test afnemen in functie van latere autisme diagnose elders) in school vroeg waarom ik bij haar moest komen zei ik dat ik het niet wist. Om één of andere reden vond ik het normaal om nooit geen contact te maken met leraren. Waarschijnlijk vond ik mezelf wel een prulleman moesten ze dat uitgesproken hebben tegen me. Ik kon fysiek niet mee, was motorisch te onhandig om hout goed te kunnen, en rekenen en schrijven lukte ook niet echt goed. Maar toegeven aan hun dat ik niets kon zou ik nooit gekund hebben als tiener, want wat voor toekomst heb ik dan? Al had ik dat misschien beter gedaan in plaats van zonder contact te blijven komen alsof er geen vuiltje aan de lucht was. Misschien moest mijn hoofd de waarheid onderdrukken om het vol te houden. Sowieso dingen als zelfmoord daar ben ik te angstig voor, daar dacht ik zelfs niet aan. Dan was ontkenning en hopen dat er ooit iets zou bestaan voor iemand met mijn beperkte capaciteiten na school het enige wat voor mij mogelijk was. Maar makkelijk was het niet, in uitzichtloze situaties onderdrukken was ik alvast geen prulleman in mijn jonge jaren.