Vergelijk eens de situatie dat jij tegen iemand zegt dat jij heel erg moest huilen laatst, met de situatie dat je daadwerkelijk huilt en dat mensen je tranen zien. Dat laatste raakt mensen direct. Dat effect is minder als je achteraf je analyse over je emoties of probleem deelt. Net als boos zijn op iemand vergeleken met ergens later op terug komen en zeggen dat je boos was om die en die reden. Dat laatste komt toch minder aan.
Ik ben meestal niet zo expressief met mijn emoties. Alleen zijn en dan emoties uiten vind ik al lastig, laat staan als er mensen bij zijn. Dus heel vaak zien mensen mij niet op het moment van de emotie zelf. Dan trek ik me namelijk terug omdat dan eerst zelf te uiten. Ik ben minder vlak dan vroeger, maar nog steeds komen emoties vaak met vertraging. Vooral de lastige emoties, zoals verdriet en boosheid.
Waarom komen emoties met vertraging?
- Ik denk dat het bij mij grotendeels met autisme te maken heeft. Als ik met mensen ben gaat al mijn energie naar het denken en communiceren bijvoorbeeld en hebben mijn hersenen weinig tijd voor andere dingen. Ik heb veel tijd nodig om prikkels te verwerken, overzicht te krijgen en bij mijn gevoel te komen.
- Daarnaast is het een stukje karakter denk ik, dat ik een introvert ben en wel een beetje een binnenvetter.
- Naast autisme en karakter is het een stukje aangeleerd door negatieve ervaringen. Doordat ik vroeger bij het uiten van emoties afwijzende reacties heb gekregen ben ik voorzichtiger geworden. Dat is een aangeleerd patroon, Dus het niet uiten van emoties is ook een bepaalde controle die een gevoel van veiligheid geeft. Dat iemand mij geen aansteller kan vinden bijvoorbeeld. Of overgevoelig.
Dat zijn de oorzaken die ik kan bedenken voor mezelf waarom ik niet direct emoties toon. En waarom ik ook als ik alleen ben niet direct emoties uit, maar eerst nodig moet ontprikkelen en analyseren.
Als er eenmaal ruimte is voor mijn gevoel, kan ik het inmiddels wel redelijk duiden. Het is niet zo dat ik totaal niet weet wat de emotie betekent. Wat ik ermee moet doen vervolgens, vraagt wel wat puzzelen. Of er sprake is van alexithymie (wat vaak voorkomt bij autisme), weet ik niet. Het is nooit als zodanig bij herkent en ik herken het zelf ook niet helemaal.
Gevolgen van vertraagde emoties
Als je dingen mooi kan analyseren en vertellen, dan denken mensen vaak dat het wel mee zal vallen. Of dat je het zelf wel oplost en geen hulp nodig hebt. Ook mis je bepaalde menselijkheid die bij emoties horen. Troost bij verdriet bijvoorbeeld. Of iemand die ‘sorry’ zegt bij boosheid. Ik heb me vaak niet gezien en gehoord gevoeld. Als je iets rustig vertelt, wordt de ernst van bepaalde problemen vaak ook onderschat. Dan wordt eigenlijk overschat hoe goed het met je gaat.
Dat inzicht helpt me. Als ik geen hulp aangeboden krijg bijvoorbeeld en als ik overschat word, is het niet dat de ander me een aansteller vindt. Maar eerder dat ze oprecht denken dat ik het zelf allemaal weet en dus ook zelf kan oplossen. Daarom is bewustwording voor mij altijd zo belangrijk.
Wat ik daarmee ook heb geleerd is dat ik duidelijker moet aangeven hoeveel last ik ergens van heb en ook duidelijker mag vragen wat ik nodig heb of fijn zou vinden, ook als dat achteraf is. Het benadrukt ook het belang van de tijd nemen om keuzes te maken. Ik moet bij mijn gevoel kunnen komen. Ander ga ik over mijn grenzen en ga ik pleasen. Wat verder nog helpt is mindfulness om beter in contact te komen en blijven met mezelf.
Nu ben ik benieuwd of het herkenbaar is voor jou? Deel vooral je gedachten onder in de reacties.
MathHans
Hallo Mandy,
Dit is weer een bericht waar mijn gedachten op aangaan.
Had je me dit twintig jaar geleden gevraagd dan had ik wel bevestigend gereageerd op de herkenning. Niet dat het erg duidelijk bij mij te merken was. Voor een autie kan ik me best goed verplaatsen in anderen. Maar inderdaad meer op een logische manier.
In het filmpje bij dit bericht, vind ik dat ze daar een mooie variant op de a,b,c-formule van hebben gemaakt met plaatjes, om emoties te begrijpen. Dat vind ik dan weer grappig.
Maar nu na de ‘midlife’ fase heb ik ervaren hoe emoties echt aanvoelen. En die emoties komen nu wel sneller binnen en misschien nog wel heftiger dan gemiddeld.
Bij het overlijden van mijn vader heeft mijn moeder me voor het eerst echt zien huilen van emotionele pijn.
Het klinkt misschien zweverig, maar ik heb het gevoel dat er zoiets als een chakra is opengegaan, ook al ben ik een hele logische denker (master in wiskunde).
Als ik nu naar de beste zangers kijk, zit ik heel vaak mee te huilen.
Ik zit nu sneller op de bank met betraande ogen dan mijn vrouw. Terwijl zij vroeger altijd vond dat zij de emo in ons gezin was.
De traan van Maxima bij haar huwelijk, dat is nu meehuilen. Terwijl ik dat helemaal niet had toen het live op tv was.
Toch blijft er iets bijzonders. Ik kon het best wel goed uitschakelen toen ik het levensverhaal van mijn vader ging vertellen op de uitvaartplechtigheid. Maar daarvoor heb ik me er volledig aan overgegeven. Als ik moest huilen, dan liet ik het ook volledig gaan. Maar testte wel hoe snel ik weer terug kon komen in de normale focus. Wat hielp is dat ik dan goed uitblies en een gebaar maakte waarbij het leek of ik die verdrietige emotie uit mezelf trok via die zucht/blaas. Een soort mindfulness. Zo kreeg ik vertrouwen dat ik zelf zijn levensverhaal kon vertellen. Waarvan ik ook vond dat ik een van de weinige was, die dat het beste kon doen. En dat vond iedereen na afloop ook.
Mijn conclusie: Herkenbaar, maar het kan ook veranderen.