Wat is het verschil tussen ervaringen hebben en ervaringen in kunnen zetten voor anderen? Wanneer heb je levenservaring, wanneer ervaringskennis en wanneer ben je ervaringsdeskundige? Ik leg het je uit in deze blog en vertel hoe het bij mij zit.
Ervaringen hebben ≠ ervaringsdeskundig zijn
Veel mensen gebruiken de term ‘ervaringsdeskundige’ met een eigen betekenis. Hoe zie ik het ? Ervaringsdeskundige word je niet zomaar. Het begint natuurlijk met bepaalde ervaringen opdoen in het leven. Met een verslaving bijvoorbeeld, psychische problemen, rouw, of een andere neurodiversiteit hebben (zoals ADHD of autisme).
Daarna volt er een herstelproces. Herstel is een persoonlijk proces waarin je weer verder kijkt dan je beperking, ziekte of kwetsbaarheid. Herstel heeft te maken met zingeving en het geven van een nieuwe betekenis aan je leven. Je leert omgaan met je kwetsbaarheid en je leert wat je wel kan. Dat is vaak een zoektocht en gaat gepaard met een acceptatieproces. Je kunt dan steeds meer met afstand naar je ervaringen kijken waardoor je erop kan reflecteren. Dit vraagt van je dat je kan analyseren en niet meer wordt meegesleept door je gevoelens en gedachten.
Als je met je ervaringen wat wil doen voor anderen, kun je bepaalde vaardigheden ontwikkelen om je ervaringen bewust in te zetten. Je kunt bijvoorbeeld leren van ervaringen van andere mensen waardoor je meer collectieve ervaringskennis krijgt. Maar denk ook aan leren van boeken en lezingen, en het doen van workshops en cursussen voor het opdoen van bepaalde kennis of vaardigheden. Het kunnen reflecteren op je ervaringen, samen met ervaringen van anderen en theoretische kennis opdoen, vormen de basis voor ervaringskennis. Dan ben je dus al stappen verder dan alleen ervaringen hebben, want levenservaring hebben we allemaal in meer of mindere mate.
Ervaringsdeskundige zijn vraagt nog meer van je. Dat gaat verder dan ervaringskennis hebben. Het hangt af van wat voor werk je precies gaat doen, maar hoe dan ook heb je professionele vaardigheden nodig. De term ‘deskundige’ zegt het al. In de ggz kan je bijvoorbeeld meestal pas werken als je een opleiding hebt gedaan tot ervaringsdeskundige. In die opleiding krijg je o.a. theorie over herstelondersteunende zorg. Ook loop je stage en werk je aan je beroepscompetenties (zie ook het beroepscompetentieprofiel van Phrenos).
Een psycholoog met ervaringskennis
Sommigen noemen mij ook een ervaringsdeskundige. Maar ik heb geen opleiding gedaan tot ervaringsdeskundige, dus noem mezelf niet zo. Want hoe moeten mensen zich dan nog onderscheiden? Ik noem mijzelf een psycholoog met veel ervaringskennis. Ik heb veel levenservaring en kennis in huis. Mijn ervaringen hebben te maken met een late diagnose autisme en met psychische problemen, zoals een depressie en een dwangstoornis.
Mijn theoretische kennis en professionele vaardigheden heb ik ontwikkeld door het lezen van veel boeken en mijn studie psychologie. Ook heb ik meerdere trainingen en cursussen gedaan. Bijvoorbeeld Werken met eigen Ervaring en De Verdieping. Dan heb ik nog praktijk- en werkervaring door allerlei vrijwilligerswerk en veel contact met andere mensen met een vorm van neurodiversiteit, psychische problemen en/of een verslaving. Ik draag mijn kennis graag over via blogs, filmpjes en lezingen. Hiermee hoop ik een een brug te slaan tussen de maatschappij en mensen met een andere neurodiversiteit.
Samengevat kan ik mijn ervaringen analyseren, ik heb een herstelproces doorlopen en daarna kennis opgedaan in theorie en praktijk om iets met deze kennis te betekenen voor anderen.
Wat voor ervaringskennis heb jij in huis?
MathHans
Hoi Mandy,
Ik werd natuurlijk weer getriggerd door je vraag: “Welke ervaringskennis heb jij in huis?”. En ik kan me ook wel vinden in de opmerkingen die je over een ervaringsdeskundige neerzet.
Ik denk dat ik met 57 jaar neurodiverse levenservaring, een titel als master of education (in mathematics) heb en ook al vele jaren werk met studenten die onder de neurodiverse categorie vallen (ook al hebben ze wel of geen diagnose, het komt zeker vaker voor in de sector waar ik les geef), toch aardig in de buurt kom van een ervaringsdeskundige.
Alleen misschien niet op de manier volgens de regeltjes en papiertjes, maar meer op de manier wat zo mooi is beschreven in de presentatie van meneer Baart (ik heb je link aangeklikt over ervaringsdeskundige, dus kan nu bij dit bericht even niet spieken hoe je zijn naam schrijft).
Wat een mooi verhaal en precies waar ik als docent eigenlijk ook tegenaan loop.
Ik wil graag het juiste doen wat nodig lijkt te zijn, alleen wordt ik vaak geremd door een botsing van twee werelden.
Ik noem dat altijd het verschil tussen maatwerk en massaproductie.
Vaak wordt er aangegeven dat het onderwijs niet passend is bij problemen met neuro-diversiteit. Maar dat is toch niet gek als je moet werken onder de normen van massaproductie. Hoe moet ik een diepgaand gesprek voeren met een individu als ik ondertussen ook politieagent of entertainer moet spelen voor de rest van de klas.
Gelukkig heb ik wel een modus gevonden die een beetje werkt voor mij. Ik zet een grote groep aan het werk met een digitale methode en dan roep ik steeds een student bij me om de rekenvoortgang te bespreken. En daar waar nodig geef ik hulp.
Met de ene student ben ik snel klaar. Met een andere student ben ik langer bezig. Soms wel een half uur of nog langer. Net zolang tot het genoeg is om door te kunnen.
Of de energie op is bij de student om nog in de focus te blijven.
Ik hou het wel vol ;-). Ik heb echt wel genoeg deskundigheid op het gebied van rekenen om in alle denkwijzen mee te kunnen van een student. Ik zeg wel eens dat ze me er ’s nachts voor wakker kunnen maken. Maar dat hoop ik natuurlijk niet echt.
Het is ook wat ik hoor in de presentatie bij je andere blog over ervaringsdeskundigheid. Doen wat nodig is en verschillende manieren hebben.
PS: Je frisse look (korter haar) valt me op. Is dat ook een uiting dat je nu lekker krachtig in je vel zit?
Ik vind het mooi om te zien dat iemand die in een depressie heeft gezeten er zo krachtig uit is gekomen.
Groet,
Hans