Omgaan met de reactie ‘dat heb ik ook’

Toen ik mijn autismediagnose net had, vond ik het vervelend als iemand een opmerking maakte zoals ‘dat heb ik ook’ wanneer ik vertelde over autisme. Juist omdat ik nog zo zoekend en onzeker was over mijn autisme, raakte me dat. Ik moest nog de herkenning en erkenning vinden voor mezelf (die ik 27 jaar had gemist).

Ik was toen extra gevoelig voor de mening van anderen. Als iemand zonder autismediagnose dan zei ‘dat herken ik’ was het voor mij een trigger. Zijn we allemaal een beetje autistisch dan? Heb ik het dan toch niet? Stel ik me aan? Ik werd er onzeker van en dan had ik de neiging om te zwijgen of mezelf te verdedigen. Want ik wilde niet gekwetst worden en ik wilde niet dat iemand mij een aansteller vond.

Ook dacht ik: autisme heeft mijn leven zo MEGA gehinderd tot nu toe en dan ga jij nu even zeggen dat jij je het ook hebt! Ja hallo! Dat is niet eerlijk.

Autisme zelf herkennen is belangrijk

Voor mij is het inmiddels zo dat ik weet (diep besef) dat ik autistisch ben. Dat erkennen en accepteren heeft wel een poos geduurd. Nu kan ik rustig reageren op zo’n opmerking ‘dat heb ik ook’. Ik merk dat ik daar niet meer door van slag raak, omdat ik voor mezelf weet wat autisme is en weet wat voor invloed het heeft op mijn leven. Als ik iets deel over autisme en iemand anders herkent dat, dan zie ik het meer als goed bedoelt. Bijvoorbeeld dat iemand bedoelt dat we uiteindelijk allemaal mensen zijn op het menselijk spectrum.

De dingen waar mensen met autisme last van hebben, die hebben mensen zonder autisme misschien ook wel, alhoewel in een normalere of gezondere proportie. Bijvoorbeeld wel moeite hebben met veranderingen, maar niet dat het je helemaal blokkeert. Of gevoelig zijn voor prikkels, maar niet zo’n extreem slechte filter hebben die je hindert in je doen en laten. Autismekenmerken zijn losstaand ook persoonlijkheidskenmerken waarom mensen onderling verschillen. Ik begrijp dat mensen daarin herkenning vinden. Bij een autismediagnose gaat het echter om de optelsom van vele kenmerken die op alle levensgebieden spelen. Dat besef helpt mij in de erkenning voor mezelf. Ook mensen zonder autisme zoeken erkenning voor waar zij tegenaan lopen in hun leven.

Maar niet iedereen is autistisch. Als je het gesprek erover aangaat kan het soms helpen om een vergelijking te maken. Niet iedereen is bijvoorbeeld depressief. Maar wel iedereen kent het gevoel van somberheid of van een mindere dag hebben. Het is menselijk dat je stemming wisselt en dat het leven niet alleen maar leuk is. Maar somberheid en depressie zijn niet hetzelfde. Somberheid is niet fijn, maar nog gezond. Depressie is een ziekte en dus is het niet meer goed voor je. Je wil daarin gezien worden en hulp krijgen. Autisme kan je zien als stoornis, maar ook als neurodiversiteit. Bij de laatste gaat het niet om een klein beetje anders zijn, maar om wezenlijke verschillen in de werking van jouw brein. Maar uiteraard is het niet zwart-wit.

Wie maakt de opmerking?

Het maakt natuurlijk ook nog uit wie ’dat herken ik’ zegt. Als iemand heel belangrijk voor jou is en iemand staat dichtbij jou dan wil je graag dat die persoon jou snapt en jouw autisme snapt. Dan wil je niet dat wanneer jij over autisme vertelt, dat het gesprek al snel doodloopt of alleen over de ander gaat. Of dat jij het gevoel hebt dat iemand het kleiner maakt. Dan is het belangrijk om het gesprek aan te gaan. Dan kan het helpen om aan te geven wat je graag wil, zoals echt gehoord worden en dat iemand interesse toont.

Als iemand niet zo belangrijk voor jou is, dan hoef je niet per se helemaal uit te gaan leggen dat ‘dat heb ik ook‘ niet opgaat. Dan begrijpen ze het maar niet en kennen ze jou maar niet zo goed. Je hoeft niet met iedereen dat gesprek aan te gaan. Dus kijk ook of je er energie voor hebt. Choose your battles.

Het kan natuurlijk ook nog zo zijn dat iemand wel ook autistisch kan zijn, dat die persoon daar misschien wel juist via jou achterkomt. Dan is het soms leuk om daar met elkaar over in gesprek te gaan. Misschien help je iemand, maar daar moet je maar net de ruimte voor hebben en dat kan wisselen per moment.

Waarom iemand het zegt maakt ook uit

Als je niet helder is waarom iemand ‘dat heb ik ook’ zegt, kan je het vragen. Een reden kan zijn om het te gedrag normaliseren. Of iemand reageert gewoon impulsief en al hardop associërend. Als iemand een bepaald gevoel of gedrag herkent, zegt die persoon niet letterlijk: ‘ik heb ook autisme’ of ‘ik heb evenveel meegemaakt als jij’. Nee, iemand zegt eigenlijk: ik herken het autismekenmerk wat jij nu beschrijft. Bijvoorbeeld: Jij zegt dat jij je vaak anders voelt en dat gevoel ken ik. Dus in die zin zegt iemand eigenlijk: zo raar ben je niet en we hebben allemaal wat. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat het nog steeds vervelend kan voelen omdat jij eigenlijk over autisme wil vertellen en over alle kenmerken daarvan en de impact op je leven. En niet alleen over het ene stukje wat iedereen wel eens heeft, want autisme is zo bepalend in jouw leven dat het niet gewoon een gevoel of bepaald gedrag is wat iedereen heeft. Je wil daarin wel gezien en gehoord worden.

Het kan ook zijn dat iemand reageert met: ‘ja dat wat heb ik ook’ in de zin van ‘dat is normaal’ en ‘die diagnose is onzin’. Al die autismediagnoses tegenwoordig, dat is overdreven! Dan bagatelliseert iemand het en dat is natuurlijk niet fijn. Bovendien heb jij persoonlijk niks te maken met al die anderen mensen met autisme. Het gaat om jou. Dan is het een beetje de vraag weer of je energie hebt om hier het gesprek over aan te gaan en of de ander open staat om anders naar autisme te kijken of niet. Hoe en waarom iemand op een bepaalde manier reageert varieert natuurlijk per moment en per persoon. Lang leve de ingewikkelde mens..

Reageer op je eigen manier

Al met al is iedereen anders en ieder contact ook. Let vooral op je eigen gevoel. En reageer op de opmerking zoals op dat moment bij jou past. Je kan iets uitspreken over je gevoel, zoals: ‘Ik word onzeker van deze opmerking. Of: ‘ik merk dat ik me eigenlijk niet serieus genomen voel.’ Je kan ook een open vraag stellen naar die ander. Zo van: wat bedoel je? Wat is dat voor jou dan, het je anders voelen? Dan ga je het gesprek erover aan met elkaar. Hoe het gesprek verder gaat, maakt ook weer uit. Toont iemand wel of geen interesse in jouw autisme? Is iemand oordelend of empathisch?

Ik hoop vooral dat je in de loop der jaren na je diagnose minder heftig emotioneel reageert op de opmerking, dat je er niet te veel last van hebt. Dat je kan laten bij de ander wat van de ander is en dat jij zelf weet wat autisme voor jou is. Dat het niet meer zoveel uitmaakt wat alle mensen ervan denken, maar dat bepaalde belangrijke mensen autisme bij jou zien en snappen. Niet iedereen heeft kennis van autisme. Niet iedereen wil er meer over weten, maar sommigen willen dat zeker wel. Jij verdient interesse en erkenning.

Hoe ga jij om met de opmerking ‘dat heb ik ook’?