Waarom ik voorzichtig ben met tips geven

Ontelbare goedbedoelde ´wijze raad´ heb ik gekregen voor mijn psychische worstelingen. Meestal had ik daar niks aan. Sterker nog, het werkte alleen maar tegen mij omdat ik me dan zo onbegrepen en alleen voelde. Vaak geven mensen tips om maar iets te zeggen, omdat ze graag de helper willen zijn, omdat ze jouw pijn niet kunnen aanzien, omdat iets bij hen zo goed werkte. En vaak is het met te weinig kennis en context van jouw leven. Dan kunnen er tips komen die misplaatst zijn, bijvoorbeeld omdat het zoiets simpels is en dat heeft iemand waarschijnlijk al lang zelf geprobeerd. Er is eerst empathie en sympathie nodig en soms gaan tipgevers daar gehaast aan voorbij. Het kan dan helpen als iemand tips geeft die dezelfde ervaring heeft gehad, omdat er dan al een bepaalde basis is van begrip en vertrouwen.

Ik kan tips geven over omgaan met autisme en comorbide psychische problemen zoals depressie. Ik ken de complexiteit en intensiteit daarvan en zal dus bijvoorbeeld nooit met simpele oplossingen aan komen zetten. Realistisch en genuanceerd zijn is voor mij belangrijk. Als ik in mijn herstelproces een stap verder ben dan een ander kan ik wel hoop bieden door te delen wat bij mij geholpen heeft. Voor naasten en hulpverleners kan ik ook tippen wat averechts kan werken. Mijn lezingen zijn vaak voor specifieke doelgroepen zoals coaches of mensen met autisme zelf. Dan kan ik mijn adviezen en tips daarop afstemmen.

Concrete tips kunnen iemand activeren

Voor mensen die erg worstelen met zichzelf kan een concrete tip wat hoop en houvast geven. Er is iets om te proberen waardoor zij zich mogelijk iets beter gaan voelen op een bepaald vlak. Soms krijg ik via social media of mail een persoonlijke vraag met een bepaalde situatie waarmee mensen zich geen raad weten. Bij lezingen is vaak ook de wens om tips te geven. Toch zijn tips niet altijd op zijn plaats, zeker niet als ze te concreet zijn. Iedereen is namelijk zo anders als persoon en heeft andere kenmerken van autisme en wel of niet ook nog psychische problemen. Dan kan een bepaalde tip die bij mij werkt bij een ander weerstand oproepen. En soms zijn er dingen waar je echt zelf achter moet komen, waar je eerst zelf iets moet doorstaan als het ware om te ontdekken wat niet werkt en daarna wat wel werkt.

Daarom geef ik niet altijd tips. Dan houd ik het bij het delen van mijn ervaringen, die ik heb doordacht en doorleefd, met daarbij wat mij persoonlijk wel en niet geholpen heeft in het verleden. En ik vertel wat mij tegenwoordig helpt en wat ik nodig heb om mentaal gezond te blijven. Dat zijn dan geen losse flarden, maar het is een verhaal met mijn hele geschiedenis en context. En het is een opstapeling van dingen die nodig zijn, die op zichzelf niet voldoende zijn. Ik heb bijvoorbeeld tien jaar therapie gehad voor andere diagnoses voordat autisme werd vastgesteld en dat heeft mij veranderd. Dat zijn ervaringen die vandaag de dag nog een rol spelen, ook in hoe mijn autisme zich uit. Ik deel mijn ervaringen met het oog op dat er ook andere ervaringen zijn en spreek dus vanuit ´ik´ en ´mij´.

Wat is belangrijker dan concrete tips?

Daarmee hoop ik mensen te raken zodat zij ook begrip en acceptatie krijgen. Dat is een bodem om zelf uit te gaan zoeken wat er nodig is, vanuit acceptatie en liefde. Mijn levensverhaal kan ook inspireren waarbij mensen er zelf uit kunnen vissen wat ze meenemen naar hun eigen leven. Dan mag iemand zelf gaan voelen en denken na de lezing en maak ik niet concreet wat een goed idee is voor hen. Dit is dan weer minder passend als de nood hoger is. Als je bijvoorbeeld heel depressief en opgebrand bent, dan kun je het niet uit jezelf halen. Als je nog heel jong en onervaren bent en weinig mensen hebt in je omgeving waar jij op lijkt, dan weet je het ook gewoon allemaal niet.. Dan heb je soms juist wel iets aan concretere dingen. Dan let ik altijd op mijn taalgebruik. Ik zal nooit zeggen ‘als je dit doet, dan komt het goed’ of ‘de beste drie tips om hiervan af te komen zijn’. Ik zal zeggen: ‘het is een idee om dit eens te proberen en dan te kijken hoe dat voor jou werkt’ of ‘vijf dingen die mij hebben geholpen bij mijn dwangmatigheid zijn… welke spreekt jou daarvan aan?’

Soms vraagt iemand om tips, maar ga ik een laag dieper zitten, omdat ik denk dat er iets anders nodig is. Als een ouder bijvoorbeeld nog meer wil doen voor het kind en om tips vraagt, kan ik ook geruststellen en benoemen wat hij of zij al wel doet en dat dat al zoveel waard is, dat de rest voor de hulpverlening is. Dat kan bijvoorbeeld fijn zijn als iemand helemaal in de stress zit en zich als ouder tekort voelt schieten. Of iemand wil tips om iets te veranderen terwijl er eerst nog een stap is van accepteren. Dan kan ik proberen iemand een klein beetje uit de actiestand te halen en een andere richting op te sturen. Als iemand bijvoorbeeld net een autismediagnose heeft en allerlei keuzes wil maken, kan ik iemand aanraden om het eerst even allemaal te laten bezinken en dat er tijd genoeg is om aanpassingen te doen in het leven. Dat is dan wat ik denk dat nodig is, maar ik zal er nooit bij zeggen dat dat absoluut beter is.

Ik ben geen goeroe. Niemand weet het beter. We hebben wel allemaal eigen ervaringen en kunnen elkaar steunen met onze kennis en empathie.