Voor mijn diagnose ASS had ik therapie bij een vrouw die mij hoogsensitief noemde. Ze hielp me daarbij en ik noemde mezelf een hoogsensitieve persoon (HSP). Na mijn diagnose ASS zie ik mijn hooggevoeligheid als onderdeel van ASS en noem ik mezelf niet meer een HSP, maar ik ben daarin ook nog zoekende.
Een vergelijking maken
Autside vergeleek ASS al met HSP. Ik vat hier de overeenkomsten en verschillen in mijn eigen woorden samen:
- HSP draait o.a. om het hooggevoelig zijn ten opzichte van gevoelens van anderen, terwijl ASS-ers hier juist vaak moeite mee hebben. Lichaamstaal lezen en inlevingsvermogen (goede theory of mind) gaan vanzelf bij iemand met HSP terwijl het bij ASS denkkracht vergt.
- Iemand met ASS neemt taal vaak letterlijk, terwijl iemand met HSP minder gericht is op te taal.
- Beiden zijn overgevoelig voor zintuiglijke prikkels zoals geluid, maar HSP-ers zuigen vooral gevoelens van anderen op, als een spons. Hierdoor raken ze overspoeld en krijgen ze een vol hoofd. ASS-ers raken overprikkeld omdat alles wat ze zien en beleven binnenkomt. Het filter werkt niet goed waardoor het hoofd overvol raakt. (Dan is aarden belangrijk.)
- Iemand met HSP raakt overprikkeld omdat hij situaties goed aanvoelt en gevoelens van anderen overneemt. Iemand met ASS raakt overprikkeld omdat hij alles met het verstand moet beredeneren, wat veel energie kost. Beiden hebben rust nodig na sociaal contact.
- Beiden houden niet van veranderingen en gedijen het beste als er niet te veel druk op hen wordt uitgeoefend. Ze vinden rust en regelmaat fijn.
- Beiden houden vaak van diepgaande gesprekken en minder van praten over koetjes en kalfjes.
- Beiden zijn perfectionistisch en gewetensvol.
- Bij vrouwen is er vaker verwarring of iemand een HSP is of ASS heeft, dan bij mannen.
Wat ik wil toevoegen aan bovenstaande
- ASS is een diagnose die wordt gesteld op basis van de DSM-5. Bij ASS zie je vaker problemen en is professionele hulpverlening nodig. HSP wordt vaak gezien als een karaktereigenschap of kracht, ook al kan het een last zijn als iemand niet goed weet hoe er mee om te gaan.
- ASS is breder dan HSP. Denk aan stereotypen, routines en rituelen hebben. En problemen met centrale coherentie (moeite met het geheel te zien) en executieve functies (plannen en organiseren).
- Beiden kunnen zich anders voelen en worden soms buitengesloten of sluiten zichzelf buiten. De meeste mensen hebben immers geen ASS of HSP.
- Beiden kunnen speciale interesses hebben, maar bij ASS zie je eerder dwangmatig gedrag. Bij HSP zie je vaker spirituele interesses.
Wat zegt Annelies Spek over HSP?
Annelies Spek schrijft in haar boek ‘ASS voor volwassenen’:
- ASS-ers herkennen zich regelmatig in HSP vanwege de sensorische overgevoeligheid.
- Onder HSP vallen niet de bij ASS horende gedetailleerde informatieverwerking, moeite met veranderingen en overmatig intensieve hobby’s, moeite met non-verbale communicatie en het letterlijk nemen van taal.
- HSP-ers voelen goed aan hoe ze anderen kunnen troosten terwijl ASS-ers dat moeilijk vinden.
- HSP is niet als een aparte stoornis opgenomen in de DSM. De vraag is dus of HSP voldoende onderbouwd is en of mensen op basis hiervan zorg kunnen krijgen. Als er behoefte is aan zorg, is het goed om te kijken of er sprake is van een diagnose.
In het boek staat niet meer dan dit en het vraagt toch meer nuancering, maar ik ben het grotendeels wel eens met Annelies Spek.
Naar de kern gaan
Het is altijd lastig om een vergelijking te maken, omdat er niet altijd twee duidelijke hokjes zijn. Al met al moet er gekeken worden naar wat er achter het oppervlakkige gedrag schuil gaat. Wat is de oorzaak? Dan kijken wat wel en niet werkt voor een persoon en wat er nodig is van buitenaf. Dat is het belangrijkste. ASS-ers verschillen onderling en hoogsensitieve personen net zo goed. Iemand met HSP kan dus best op iemand met ASS lijken. Het zijn lastige begrippen.
Sommigen noemen zichzelf ASS én HSP om het nog verwarrender te maken. Ik kan me dat goed voorstellen omdat je bij ASS vaak een stereotiep beeld hebt dat niet klopt met hoe het zich bij jou uit. Dan dekt HSP misschien beter de lading. Ik gebruik de term niet meer voor mezelf omdat voor mij ASS de lading dekt. Wel voel ik goed sferen aan en ben ik gevoelig. Ik kan goed met iemand meeleven en stemmingen overnemen. Dat heeft misschien meer te maken met de neiging tot erg gefocust zijn op anderen uit angst iets verkeerd te doen. Kopiëren, camoufleren en compenseren maken dat ik nogal eens vergeet om bij mezelf te blijven.
Hoe kijk jij naar hoogsensitieve personen versus ASS of ben je nog zoekende daarin?
davidbrys
Herkenbaar allemaal… Mijn huidige therapeut/psychiater pleit ervoor om HSP niet als een syndroom/ziekte te beschouwen, maar als een eigenschap, een symptoom die iedereen kan hebben, AS’ers en niet-AS’ers. Persoonlijk kan ik me daar wel in vinden. Ik heb mezelf ook lang als HSP gevoeld omdat ik er zoveel herkenning in vond, maar AS dekt toch ook weer DIE lading. Ik beschouw mezelf nu gewoon als een iemand van het AS die hoogsensitief is. Prima gevonden. 🙂
chrissy
hi ik ben iemand en had eerst alleen adhd volgends tests, toen nog meer tests na angsten toen had ik diagnose ass.
ik lees zelf veel over hsp en werd dat vaak genoemd.
nu denk ik ja er zijn verschillen maar ik denk het hweft toch met elkaar te maken of;
ik heb het allebei.
kijk wat het dus is.
als ik in een ruimte zit en mensen zijn gespannen, ga ik me ook gespannen voelen, ik herken dat gevoel en kan zeggen dat gevoel ia gespannen.
nou had ik dit ook vroeger, maar dan zat ik in een kamer bijvoorbeeld de zelfde scenario,
zit in een ruimte met mensen,
en ik begin me raar te voelen na een tijdje en zie mensen om me heen raar voelen, denk is dat hetzelfde gevoel?
is hij boos ? raak ik daardoor gespannen?
is zij bang moet ik ook bang zijn?
.
alle twee de keren beleef ik nog steeds.
ik weet veel meer kwa EQ toen ik ouder werd maar soms herken ik dingen niet of snap ik het niet en dan draaid mijn mind overuren en word ik daardoor moe.
en soms word ik moe van de spanning die ik voel als anderen de spanning voelen,
of het verdriet wat ik voel door de empathie en moet huilen bijna erger dan degene zelf, de woede die ik meeleef als iemand boos is.
alles verwijst naar hsp wat ik had opgwzocht ,
maar ook naar ass.
want soms kan ik het niet hendelen, ik ben slecht in troosten geen idee hoe, en soms ineens kan ik het als de beste .
ik weet niet wat het is maar t kan een hele dunne lijn zijn tussen diagnoses of mensen kunnen het tegelijk hebben.
dit waren mijn gedachtes na het lezen van dit
Mandy
Een verklaring voor bepaald gedrag vinden is ook heel erg lastig. Ben je gevoelig voor prikkels door autisme, door HSP of door allebei? Is de gevoeligheid je karakter of is zo’n last dat het een symptoom wordt? Soms kom je er gewoon niet uit. Het is dan vooral goed om te kijken wat je nodig hebt. 🙂
Cindy Kampen
Wat een herkenbare Worsteling! Mijn dochter van 15 is zo opvallend anders dan haar 2 broers en leeftijdgenoten, dat we hebben besloten om haar te laten diagnosticeren, ik denk al enige tijd dat pddnos’heeft….maar ik heb wel erg veel moeite met het etiket!! Ikzelf ben hsp en voel dat zij voelt dat ze anders is…sociaal emotioneel lijkt ze ook jonger…ik word er heel erg verdrietig van. Wie herkent dit?
Mandy
Hoi Cindy,
dankje voor je berichtje. Een diagnose heeft voor- en nadelen, maar voor mij zijn de voordelen groter. Na de diagnose volgde wel een lange tijd van accepteren:
https://mandyverleijsdonk.nl/hoe-accepteer-je-de-diagnose/
Inmiddels heb ik goed inzicht in hoe autisme zich bij mij uit: https://mandyverleijsdonk.nl/autismekenmerken/. Dat geeft me handvatten en ik zit beter in mijn vel.
Ik gun het je dochter ook dat leert omgaan met haar gevoeligheid, of dat nu HSP en/of autisme is. 🙂
brokenSoul
Ik voel ook heel goed sferen aan. Ass.