‘Wacht, ik zet even mijn helm op,’ grapt mijn vader als ik de motor start om te gaan autorijden. Hij zit naast mij. Papa mag dit grapje maken. Hij is ook een van de weinigen die naast me mag zitten als ik auto rijd. Hij steunt waar nodig, maar laat mij wel de controle behouden. Hoewel, dit is al weer even geleden, want ik rijd al zeker een jaar geen auto meer.
Zonde van de duizenden euro’s die ik en mijn ouders hebben geïnvesteerd in mijn rijbewijs. Ik begon met lessen op mijn 18e. Niet uit eigen wil, maar omdat iedereen dat deed die ik kende. Ik kreeg de lessen ook als cadeau voor mijn verjaardag. Na vele lessen, pauzes en drie keer zakken voor mijn examen nam ik een langere pauze. Toch begon ik weer, want ik moest afmaken waar ik aan begonnen was van mezelf. Anders was het zonde van al het geld, tijd en energie. Ik ging voor de vierde keer op en haalde mijn rijbewijs (kantje boord).
Gezondheidsverklaring om te mogen autorijden
Ik slikte antidepressiva en moest daarom gekeurd worden bij de psychiater (lees meer over de gezondheidsverklaring op de website van het CBR). Dat koste geld (contant betalen) en ik kreeg mijn rijbewijs maar voor vijf jaar mee (i.p.v. de normale tien jaar). Daar baalde ik wel van, want de kosten kan je nergens terugkrijgen.
Later pas kreeg ik de diagnose autisme. Net als ADHD moet je dat opgeven. Sommige mensen doen dat niet. Het is een dilemma. Eerlijk zijn geeft extra kosten. Super oneerlijk vind ik dat, want je kan er niets aan doen dat je die diagnose hebt. De keuring an sich vind ik een goed idee, want autisme en ADHD hebben zeker invloed op autorijden (daar is onderzoek naar gedaan). Je verwerkt informatie immers anders.
Wat vind ik zo lastig bij autorijden?
Bij mij is het zo dat de handelingen die bij autorijden horen niet genoeg automatiseren.
- Het schakelen bijvoorbeeld bleef lastig voor me.
- Dan zijn er nog de overvloed aan prikkels die op me af komen: verkeersborden, auto’s, regendruppels op de ruit, fietsers, verkeerslichten, .. Dat vergt het uiterste van mijn concentratievermogen.
- Dan heb ik nog moeite met onverwachte situaties. Als een weg is afgesloten of iemand anders houdt zich niet aan een verkeersregel, weet ik niet wat te doen. Dan moet degene naast mij in de auto mij helpen.
- Ook is het moeilijk om theorie uit boeken te vertalen naar de praktijk. Dan kan ik niet goed generaliseren en is iedere weg en auto anders (hoe hard mag ik hier, wie heeft voorrang, hoe parkeer ik in vredesnaam in dit vak, ..).
Wel is het zo dat ik me heel goed aan de regels houd. Ik zal geen boete krijgen voor te hard rijden bijvoorbeeld.
Angstig en onzeker zijn
Los van autisme, ben ik snel angstig en onzeker en dat beïnvloed mijn rijgedrag misschien wel het meest. Ik voel me opgejaagd door andere weggebruikers en word zenuwachtig. Ik ben ook niet assertief genoeg en dat is wel nodig op de weg. Je kan je wel voorstellen dat ik na een autoritje uitgeput en overprikkeld was. Voor mij was het autorijden zelf een activiteit. Ik kon dus niet met de auto naar een activiteit toe, want dan was de energie al op.
Ik heb nooit een eigen auto gehad en reed niet regelmatig genoeg, dus had het best beter kunnen leren als ik vaker gereden had. Want ik weet dat ik voor bepaalde dingen meer tijd nodig heb dan anderen, maar de motivatie was op een gegeven moment weg. Ik heb een e-bike gekocht zodat ik wat verder weg kan, zonder meteen met het ov te moeten. Als het nodig is rijd ik met het ov, maar dat is gelukkig niet vaak (duur en veel prikkels). Het is voor mij oké zo nu. Wie weet pak ik het autorijden nog eens op, maar voorlopig heb ik de auto geparkeerd.
Mijn ervaring is mijn ervaring
Mijn ervaring wil niet zeggen dat andere mensen met autisme ook dezelfde problemen hebben. Er zijn genoeg mensen met autisme die goed kunnen autorijden als ze rekening houden met hun manier van informatie verwerken. Er zijn ook speciale rijscholen (pas wel op, want sommige rijinstructeurs beweren kennis van autisme te hebben, terwijl die te bagatelliseren is).
Het is alleen zo balen dat je moet betalen voor de keuringen. Thanks antidepressiva… Maar als ik zie hoeveel mensen matig of zelfs slecht autorijden, denk ik dat iedereen gekeurd moet worden. De meeste mensen overschatten hun vaardigheden. Mensen met een diagnose zijn zich ten minste nog bewust van hun beperkingen en kunnen daar dan op inspelen.
Wat is jouw ervaring met autorijden?
Hans van der Lijcke
Wat mooi Mandy dat je een blog over autorijden met autisme hebt geschreven. Ik herken hier zoveel in.
Ik ben pas rijlessen gaan nemen, nadat ik voor mezelf het besef had dat ik er eigenlijk niet meer mee weg kon komen. Ik heb pas om mijn 28ste mijn rijbewijs gehaald. (Mocht iemand het zich afvragen, gewoon in 1 keer). Tot die tijd altijd kunnen rekenen op anderen, vooral mijn lieve vrouw. Maar ook mijn ouders, teamgenoten en voor collega’s was het nooit een probleem om mee te rijden. Dat vergt soms wel wat sociaal kneedwerk, maar vond ik tot dan toe minder erg dan zelf achter het stuur te willen kruipen.
Maar toen mijn vrouw in verwachting was van ons eerste kindje, was het toch wel handig als ik haar bijvoorbeeld zelf met de auto uit het ziekenhuis kon ophalen. Dat is qua planning net niet helemaal gelukt, mijn oudste is meegegaan in een easybob (soort maxicosy) naar mijn theorie examen. Dat was in Goes, dus mijn vrouw heeft me gebracht 😉.
Maar nog steeds vind ik het fijner als zij achter het stuur zit. Dan kon ik vroeger de rol van navigator nemen als we op onbekend terrein kwamen, bijvoorbeeld op vakantie. Ik was dan de Hans Hans. Maar door alle technologische ontwikkelingen is die rol niet meer nodig. Dus als iemand nog een tip heeft, dan hoor ik die graag. Verder dan catering kom ik niet.
Wel gemerkt dat ook het verkeer intensiever is geworden. Maar door het veel te doen, goed trainen, word het wel makkelijker omdat bepaalde handelingen (zoals dat schakelen) wel meer automatisme worden. Het laten opkomen van de koppeling, krijg je ook een beter gevoel voor. Maar makkelijk zal het nooit worden.
Ik herken heel goed de stress als je motor uitvalt als je net iets te weinig gas geeft bij het optrekken vanuit stilstand bij een stoplicht. Vooral als je dan een hele rij achter je hebt.
Kon je dan de wereld om je heen maar even stil zetten.
Zo komen weer bij een paradox uit van autisme. Autorijden leer je pas goed (en blijft goed) door het vaak te doen, maar door het vaak te doen raak je overprikkeld.
Mandy Verleijsdonk
Leuk om jouw ervaring zo te horen. Als vader zijnde lijkt een rijbewijs een extra toevoeging dus knap dat je het toch opgepakt hebt!