Onder andere in de geestelijke gezondheidszorg werken we steeds meer met een ervaringsdeskundige in het team. In deze blog maak ik gebruik van een gids ´Ervaringsdeskundigheid beroepscompetentieprofiel´ die is samengesteld door onder andere GGZ Nederland en het Trimbos-instituut.
In het begin was er veel scepsis en wantrouwen over dit nieuwe beroep. Maar steeds meer wordt de toegevoegde waarde van ervaringsdeskundigheid gezien en neemt de waardering toe. Een ervaringsdeskundige is vaak een goede aanvulling op het team en geeft diversiteit.
Ervaringsdeskundigheid wordt breed ingezet in de GGz, zowel in de primaire hulpverlening als op beleidsniveau. Maar ook in ondersteunende domeinen, zoals trainingen. Ervaringsdeskundigheid vind plaats in o.a. de klinische GGz, beschermd wonen, jeugdzorg, cliëntenorganisaties en maatschappelijke opvang.
Herstelondersteunende zorg
Vaak staat het thema herstel voorop en daarbij komt ervaringsdeskundigheid goed van pas. Ervaringsdeskundigen hebben immers zelf een herstelproces doorlopen. Je bent dus geen ervaringsdeskundige als je alleen ervaringen hebt, maar pas als je daarop kan reflecteren en je ervaringen professioneel.
Herstel verwijst naar een mogelijkheid tot een beter leven. Een leven zonder dat er sprake hoeft te zijn van genezing van een ziekte. Het is leren leven met een aandoening, maar wel op een kwalitatieve manier en door je krachten te ontdekken en in te zetten (empowerment). Herstel is een intensief en persoonlijk traject.
De ondersteuning die de ervaringsdeskundige aan een cliënt biedt, is gebaseerd op herkenning, erkenning, hoop en begrip van binnenuit. Daarmee kan de cliënt zijn eigen leven weer op een positieve manier vormgeven. Eigen regie is daarbij een belangrijk uitgangspunt en niet zorgafhankelijkheid. Van belang is verder het gebruik van niet-medisch taalgebruik, oordeelloos luisteren en present zijn.
Brede inzet ervaringsdeskundige
Rollen en taken die voorkomen bij ervaringsdeskundigheid:
- Behandelaren, begeleiders en andere ervaringsdeskundigen coachen of onderwijzen.
- Adviseren en inrichten van herstelondersteunende zorg en beleid.
- (Wetenschappelijk) onderzoek doen.
- Voorlichten en kwartiermaken (ruimte maken in de samenleving voor mensen met een psychiatrische achtergrond).
- Anti-stigma activiteiten ontwikkelen.
Wat je taken zijn hangt af van wat er nodig is, wat je zelf wil en kan en hoe je geschoold bent. Voor meer informatie over cursussen en opleidingen, zie deze lijst. Zelf heb ik de cursus Werken met Eigen Ervaring gedaan en heb ik bij de organisatie MEE een introductiecursus gehad. Bij de laatste doe ik vrijwilligerswerk. Op oproepbasis kan een vraag voor een inzet gesteld worden. Dan zet ik mijn ervaringskennis in.
Win-winsituatie
Ervaringsdeskundigheid is voor mij een omslag geweest in mijn leven. Het heeft mijn flinke ggz-verleden omgezet in iets bruikbaars waardoor ik mijn verleden kan inzetten als kracht. Daarvoor schaamde ik me voor mezelf en wilde ik dat niemand iets wist van mijn pijnlijke kant. Ik ben dus gegroeid als mens en merk dat mijn inzet ook voor andere mensen wat oplevert. Dus het is een win-winsituatie.
Ik heb een laag energieniveau. Dus voor mij is een opleiding tot en betaalde baan als ervaringsdeskundige te veel van het goede. Vrijwilliger zijn is nu genoeg. Ik ben dan ook geen officiële ervaringsdeskundige, maar heb wel al bepaalde kwaliteiten van een ervaringsdeskundige. Los van het kunnen analyseren van mijn ervaringen en kennis over autisme.
Ervaringsdeskundigheid hangt samen met kwetsbaar zijn. De kunst is om die in te zetten, zodat het functioneel wordt. Maar al voelt het vaak goed om je in te zetten voor anderen en mee te doen aan de maatschappij, je kan nog steeds moeite hebben met de kwetsbaarheid en bang zijn voor negatieve reacties. Daarmee omgaan is een leerproces en contact met andere ervaringsdeskundigen kan daarbij fijn zijn. Uiteindelijk gaat het in je werk niet meer om jezelf en jouw ervaringen, maar om de ander.
Ben jij wel eens in aanraking gekomen met een ervaringsdeskundige en hoe was dat?
1 Pingback