Camoufleren en autisme, tips van A-typist

Anne: ‘Veel mensen proberen hun autisme te camoufleren; te voldoen aan de sociale norm, zodat ze niet buitengesloten worden. Vaak wordt dat in één adem genoemd met autistische vrouwen. Ook mannen camoufleren hun autisme, maar uit onderzoek is wel gebleken dat vrouwen het vaker doen, en er bovendien meer last van ondervinden. Dit kan ermee samenhangen dat vrouwen vaak later een diagnose krijgen, wanneer de last al hoog opgelopen is en er bijkomende problemen zijn, zoals terugkerende burnouts of depressies.

Camoufleren blijkt dus niet zonder gevolgen te zijn. Er is een verband gevonden tussen meer camoufleren en uitputting, angst, depressie en zelfs suïcidaliteit. Ook heeft het een negatief effect op het zelfbeeld en de vorming van een identiteit. Als je je altijd gedraagt zoals er van je verwacht wordt, weet je op een gegeven moment niet meer wie je zelf eigenlijk bent, zonder het masker.

Ik gebruik in deze blog de overkoepelende term camoufleren, maar dat bestaat uit verschillende onderdelen:

1. Maskeren: je autisme verbergen voor de buitenwereld.
2. Compenseren: je aanpassen om tekortkomingen in sociaal contact te overbruggen.
3. Assimilatie: jezelf dwingen om bijvoorbeeld contact aan te gaan, terwijl je dat eigenlijk niet leuk vindt.

Ik zelf ben autisme gaan camoufleren

Ik kreeg mijn autismediagnose op mijn negentiende. Voor iemand waarbij het autisme zo onzichtbaar is, is dat nog redelijk vroeg. Mijn autisme compenseren houdt voor mij in dat ik mijn verstand gebruik om te begrijpen waar mijn gedrag afwijkt van andere mensen, en dat ik mijn gedrag daarop aanpas, zodat ik in principe door kan gaan voor iemand zonder autisme. Het was mijn manier om te overleven in de sociale wereld. Als je een normale intelligentie hebt, wordt er op sociaal gebied ook veel van je verwacht. Ik wilde heel graag aan die verwachtingen voldoen. Voor mezelf was het alleen minder fijn en die gevolgen ondervind ik nog steeds.

Mijn eerste herinnering aan het camoufleren van mijn autisme is van toen ik vier jaar oud was. Ik merkte dat het voor mij moeilijker was om vrienden te maken dan voor andere kinderen en ik bedacht dat ik me anders voor moest gaan doen om aardig gevonden te worden.

Gedrag van anderen bestuderen

Ondanks dat ik een studie maakte van het gedrag van andere kinderen, lukte de uitvoering minder goed, en werd ik zowel op de basisschool als op de middelbare school gepest. Ik werd steeds banger voor het aangaan van contact. Bang om er telkens alleen voor te staan en bang voor afwijzing.

De overgang van de middelbare school naar de universiteit, en naar het op mezelf wonen, was te groot. Ik liep vast. Dat eindigde uiteindelijk in een autismediagnose. Het was een opluchting. Ik had eindelijk het gevoel dat ik mezelf mocht zijn. Maar het bleek veel ingewikkelder dan dat. Ik had zo lang alleen maar rekening gehouden met andere mensen, dat ik geen idee had waar mijn grenzen lagen, en hoe ik bijvoorbeeld overprikkeling kon voorkomen.

Ik heb nog steeds de neiging om te willen begrijpen hoe andere mensen denken, en om me daarop aan te passen. Maar ik probeer ook steeds meer mezelf te zijn en te bedenken wat ik écht wil, in plaats van wat andere mensen van me verwachten.

Autisme ‘behandelen’

In het verleden, en soms nog steeds, waren behandelingen voor autisme erop gericht om het gedrag aan te passen aan de sociale norm.

Het wordt steeds duidelijker dat het beter is om iemand met autisme geen gedragingen af te leren, maar om gewoon zichzelf te laten zijn. Voor de meeste mensen is dit echter al te laat. Zeker als je er pas op latere leeftijd achter komt dat je autistisch bent, heb je vaak al een leven achter je van je aanpassen. Ook als je op jonge leeftijd een diagnose hebt gekregen, en bijvoorbeeld een ABA-behandeling doorgemaakt hebt, kan dit aan de orde zijn.

Ik wil daarom mijn tips delen voor camouflerende volwassenen met autisme.

Tips voor camouflerende autistische volwassenen

• Zoek mensen op die je accepteren voor wie je bent (ga bijvoorbeeld bij een gespreksgroep voor volwassenen met autisme) en breng minder tijd door met mensen die hoge verwachtingen van je hebben op sociaal gebied.
• Probeer je bewust te worden van wanneer je aan het camoufleren bent. Op die manier kun je ook beginnen met het aanpassen daarvan.
• Hou er rekening mee dat het tijd kost om te ‘unmasken’. Misschien wel je hele leven. Zeker als het in je zit om er graag bij te willen horen.
• Zoek eventueel hulp. Camoufleren geeft een grotere kans op (autistische) burn-out en suïcidale gedachten. Als je al op dat punt zit moet je zeker hulp zoeken, maar ook als je merkt dat je die kant opgaat als je blijft camoufleren, kun je leren dit minder te doen.
• Zie er (als dat kan) ook de positieve kant van in. Mensen bij wie hun autisme veel zichtbaarder is lopen tegen andere problemen aan in de samenleving, zoals van tevoren al onderschat worden of uitgesloten worden van bijvoorbeeld werk of hobby’s. Het kan soms fijn zijn om als niet-autistisch door te kunnen gaan.
• Begin thuis. Ik maskeerde mijn autisme zelfs in mijn eigen huis. Breidt daarna langzaam uit naar meer vertrouwde plekken.
• Lees het artikel van Mandy over het verminderen van sociaal wenselijk gedrag.

Tips voor hulpverleners of als je autisten kent die camoufleren

• Geef de persoon het gevoel dat die zichzelf kan zijn.
• Check af en toe bewust of iemand iets zegt, omdat die dat daadwerkelijk wil of omdat iemand het van hem/haar/hen verwacht.
• Zeg niet: ‘Stop gewoon met dat camoufleren.’ Zo werkt het niet. Het is helaas geen knopje dat je aan en uit kunt zetten. Het is verweven geraakt met de persoon.

Ik zal je eerlijk zeggen: ik heb ze heus niet allemaal zelf onder de knie. Het blijft een leven lang balanceren. Daarnaast zal het voor sommige mensen niet mogelijk zijn om deze tips uit te voeren, bijvoorbeeld als je je in een omgeving bevindt waarin het gevaarlijk is om te stoppen met camoufleren. Wees vooral geduldig met jezelf. Ik heb mijn diagnose nu meer dan tien jaar. En ik ben er nog steeds niet over uit hoe ik kan stoppen met camoufleren.’