Leven op het autismespectrum

Alle blogs, Co-morbiditeit

Symmetriedwang en just-right-OCD

Samen met mijn zusje maak ik armbandjes, leuk! Maar al snel loop ik tegen spanning aan, want het moet wel perfect symmetrisch. Van wie? Van niemand minder dan Mevrouwtje Symmetriedwang. Gedachteloos kraaltjes rijgen zit dus er niet in. Nou is dat geen groot probleem, als het alleen hierbij bleef. Maar ik ben heel vaak bezig met het opmerken van asymmetrie en vervolgens met het weer symmetrisch maken.

Het is iets wat dan stiekem toch energie kost, zeker omdat het onderdeel is van meer dwangmatigheden zoals dingen rechtzetten en maar blijven ordenen. Het is een soort jeuk die ik krijg als iets niet perfect is. Dit is net als mijn skin-picking (dwangmatig huidpulken), een vorm van just-right-OCD. OCD staat voor obsessive compulsive disorder; de luxe naam voor een dwangstoornis.

Symmetriedwang

Ontstaan van just-right-OCD

Dat is denk ik vroeger ontstaan toen ik overbelast en overprikkeld was en vaak overvraagd werd, omdat autisme niet gezien werd. Al mijn dwangen ontwikkelde ik onbewust, als een soort houvast in een onzekere wereld en ook om te vluchten in een eigen wereld met de hoop op rust, maar dat bleek een illusie..

Bij symmetriedwang gaat het erom dat iets links en rechts hetzelfde moet zijn. Ik denk daar te veel over na en merk asymmetrie op. Dan word ik onrustig en wil ik symmetrie krijgen. Het heeft te maken met mijn perfectionistische karaktereigenschap, een brein dat gericht is op details en een druk hoofd hebben (overthinking).

Gedachten en handelingen

Mijn symmetriedwang is gericht op de buitenwereld, maar veel meer nog op mijn lichaam. Dwanggedachten (obsessies) en dwanghandelingen (compulsies) gaan hand in hand. Hier wat voorbeelden:

  • Mijn biceps is rechts kleiner dan links en ik krijg het niet gelijk getraind. Dat vind ik heel vervelend!
  • Ik vergelijk mijn nagels en probeer ze links en rechts even lang te krijgen. Wat het lastig maakt is dat mijn vingers niet symmetrisch zijn. Ik kan het echt niet uitstaan!
  • Bij yoga of sport denk ik bij een oefening: zometeen moet wel de andere kant, even lang.
  • Als ik in de zon zit, wil ik precies richting de zon in of precies tegen de zon in zitten, zodat ik gelijkmatig bruin word.
  • Mijn neus is niet symmetrisch. Vroeger ging ik er wel eens tegen duwen uit frustratie, ook al weet ik dat ik daarmee geen plastische chirurgie kan uitvoeren, haha..
  • Als ik bel, wissel ik van oor. Zodat warmte en mogelijke straling van de telefoon verdeeld is.
  • Ik ben door een mensendieck-therapeut eens gewezen op een lichte scoliose. Nu zie ik dat altijd als ik in de spiegel kijk.
  • Als ik een boek lees, wil ik dat het recht voor me ligt, zodat ik mijn hoofd recht kan houden.
  • Soms voelt een bepaald lichaamsdeel, zoals mijn hand, warmer aan de ene dan aan de andere kant. Dan ga ik de koudere kant verwarmen.
  • Bij eten kauwen wil ik dat alle tanden evenveel worden gebruikt.
  • Op filmpjes van mezelf zie ik dat ik steeds maar één kant opkijk als ik nadenk. Dat is onbewust dus ik kan het niet veranderen vrees ik.
  • Als ik niet recht vooruit kan kijken, bijvoorbeeld bij een theatervoorstelling, ga ik dat thuis compenseren door tv te kijken waarbij ik mijn hoofd de andere kant opdraai.
  • Als mijn ene neusgat dichter zit dan de andere, wil ik de luchtstroom weer gelijk krijgen.

Zo kan ik nog wel even doorgaan, maar je begrijpt het inmiddels wel denk ik. Crazy mind, right?

Hoe kom ik van symmetriedwang af?

Cognitieve gedragstherapie (CGT) maakte me wel bewust van dit alles en ik kan mijn gedachten checken op waarheid: groei ik echt scheef als ik een keer iets niet symmetrisch doe? Maar de kunst voor mij is vooral om juist uit mijn hoofd te komen, om contact te maken met mijn lichaam. En er daarna voor zorgen, door bijvoorbeeld proberen te ontspannen.

Dwanghandelingen afleren lukt niet, want dan denk ik er juist aan. Ik probeer het te overschrijven en vervangers te zoeken die minder schadelijk zijn of dingen te doen waar ik voldoening uit haal en blij van word. En het is een stukje leren verdragen van onrust, onzekerheid en imperfectie. Er zijn soms dwanghandelingen waarvan ik me besef dat ik ze niet meer doe. Zo wissel ik na jaren mijn haarscheiding niet meer tussen links en rechts, omdat het aan de ene kant mooier valt.

Ik maak er af en toe maar een grapje over. Op die manier kan ik het ook delen en krijgt het wat lucht. ‘Leuk idee, armbandjes maken, lekker ontspannen dit.’ Mijn zusje kent me langer dan vandaag en we moeten samen lachen.

Waarover denk jij te veel na?

10 Reacties

  1. Wilma

    Ik heb een beetje last van symmetriedwang (toestel in de sportschool moet recht staan), maar veel meer van overthinking en skin picking. De last van overthinking is nu zo hoog dat ik zonder slaaptabletten niet meer in slaap kom. Mijn hoofd blijft ‘aan’….is niet goed, maar ik ben ermee bezig: elke dag stevig bewegen, ’s avonds totale rust en hartcoherentie-oefeningen om de stress te verlagen…

  2. Dat lijkt me behoorlijk frustrerend op z’n tijd. Maar met die armbandjes snap ik het dan weer wel. Mensen die dat soort dingen niet symmetrisch doen, moeten volgens mij dringend eens onderzocht worden;).

  3. Wat een leuk artikel. Ik wist niet eens dat er een naam voor is maar ik zorg er ook voor dat ik dingen links en rechts evenveel of hetzelfde doe. Ik heb mezelf ook links leren schrijven, dat bleek best handig toen ik mijn rechter pols brak. Ik wil links op dezelfde manier mijn nagels knippen en vijlen als rechts maar de coördinatie is veel onhandiger. Ik heb er overigens geen last van, ik erger me er meestal niet aan dat als ik links iets minder kan, behalve bij yoga wil ik wel de oefeningen goed symmetrisch doen.

    • Reactie door auteur

      Mandy

      Kan je ook netjes schrijven met beide handen? Ik heb het wel eens een paar keer geprobeerd, maar het is dan een kinderhandschrift. :p

      • Nee, zeker na jaren ongebruikt is mijn handschrift links onleesbaar. Tegenwoordig typ ik alles blind, met tien vingers, dat dan weer wel. Op de telefoon dwing ik mezelf met twee duimen te typen🤣

  4. Ik weet niet of ik zo iets van gedachten heb. Het zou goed kunnen. Maar voor mij zal dit dan normaal aanvoelen. Omdat ik dingen die anderen raar vinden wel eens normaal durf vinden. En dus eigenlijk niet echt goed besef of het dwang of één of andere stoornis is of zo. In elk geval ik besef en geef toe dat ik raar kan zijn en ontken het zeker niet mocht het zo zijn volgens de buitenwereld.

    Als ik jou lijst zie, het lijkt me heel uitputtend. Als je één kant iets gedaan hebt, en dan weer hetzelfde moet herhalen aan de andere kant. En spijtig genoeg geeft het geen perfecte symmetrie, want ik denk dat geen enkel lichaam 100 procent symmetrisch is. Of misschien wel maar eigenlijk weet ik dat niet want ik ga niet iedereen zijn lichaam meten met een lintmeter.

Geef een reactie op Reactie annuleren