Ik ga op vakantie en neem mee: autisme 

Autisme speelt op alle levensgebieden een kleine of grote rol, dus ook met uitjes en op vakantie wat volgens sommigen alleen maar leuk en makkelijk moet zijn. I wish it was.. Wat is mijn ervaring met op vakantie gaan als je autistisch bent? Autisme is er namelijk als het goed met me gaat. Ik vertel het je in deze blog, evenals wat ik ervan geleerd heb en hoe ik ermee omga. Hopelijk biedt het (h)erkenning, begrip en houvast.

Ik ging als kind vooral in Nederland op vakantie met mijn ouders, broer en zusje. Kamperen meestal of in een vakantiehuisje. Soms hadden we ook een familieweekend. Ik vond dat allemaal wel leuk, maar kon me ook huilend terugtrekken als ik overprikkeld was. Als jongere ging ik mee op schoolreisjes, bijvoorbeeld naar Praag. Als volwassene heb ik verschillende stedentrips gemaakt met een vriend of vriendin. Ik ben bijvoorbeeld in België, Zweden en Marokko geweest. Alleen ging ik ook wel eens, dan paste ik op een huis met dieren ergens in Nederland, om er even uit te zijn. En alleen ben ik ook wel eens op vakanties met een programma geweest, zoals een creatieve of yogavakantie.  Zo was ik eens in Turkije op yogavakantie. Eerste keer vliegen en gelijk alleen, spannend! Dat was gelukkig een leuke ervaring, maar ook stressvol.

Waar loop ik zoal tegenaan op vakantie?

Echt vrij reizen, met de dag leven en maar zien waar het schip strand, is niet aan mij besteed. Ik sta echt wel open voor nieuwe ervaringen, maar veranderingen kosten me alsnog altijd enorm veel energie. Het vraagt om veel keuzes maken en aanpassen. Ik raak snel overprikkeld door mijn gedachten en nieuwe omgeving. Dan word ik ook angstiger en daar weer dwangmatiger van om er mee te kunnen copen. 

Dan heb ik bijvoorbeeld veel spanning tijdens het reizen naar de bestemming of het wel allemaal goed gaat en krijg ik controledwang. En als ik een groepsreis doe, vind ik het sociale weer heel spannend. Vind ik wel aansluiting? Ben ik wel leuk? Kan ik me genoeg terugtrekken? Ook heb ik vaak een opleving van smetvrees als ik ergens anders dan thuis moet slapen, douchen of eten. Dan vermijd ik aanraking of was ik af en loop ik rond met een constant gevoel van vies zijn. Ik krijg dus echt meer psychische klachten bij veranderingen. Weg comfort zone.. Ook kan ik dingen tegenkomen waar ik op tegen ben, zoals dieren gebruiken voor toerisme. Dan kan ik me heel down gaan voelen.

De overprikkeling, angst en dwang kosten me niet alleen energie op de vakantiebestemming zelf, maar al weken ervoor thuis. En erna moet ik ook nog dagen of weken bijkomen en alles verwerken. Die hersteltijd varieert wel mee met hoe intensief de reis is geweest. Leven met autisme vraagt altijd veel voorbereiding en verwerking. Vakantie is dus voor mij niet voor de ont-spanning. Als ik toch ga, is dat vooral voor de ervaring. Ik kan nog steeds plezier hebben en genieten hoor, maar dat is iets anders voor mij dan ontspanning en echt opladen (er komt energie bij). 

Ik heb mijn verwachtingen moeten bijstellen als ik op vakantie ga.

Ik kan niet ieder jaar op vakantie. En als ik wel ga, moet ik zorgen voor genoeg houvast. Zoals een programma hebben en veel goed uitzoeken vooraf. Of met iemand gaan die assertief is en goed keuzes kan maken. En vooral niet gaan met iemand bij wie ik me niet genoeg op mijn gemak kan voelen. Wat helpt is mijn dagstructuur van thuis zo goed mogelijk vasthouden waar dat kan, zoals mijn bedtijd en eettijden. Ik moet ook rekening houden met genoeg hersteltijd tussendoor en als ik weer thuis ben. Sociale steun is ook belangrijk. Die krijg ik onder andere van mijn begeleidster. Even mijn hart luchten onder andere of om advies vragen.

Doe wat werkt voor jou

Zo kan jij ook je eigen plan maken waarbij je rekening houdt met autisme. Bijvoorbeeld in Nederland blijven, zodat je het hele stuk van het vliegen over kan slaan. Of bepaalde routines wel aanhouden, ook al vinden anderen dat je flexibel ‘moet’ zijn op vakantie. Autisme zet je nu eenmaal niet uit. Probeer dus de eigen regie te pakken en goed voor jezelf te zorgen. Dat kan ook betekenen dat je even minder rekening houdt met autisme, als je dat kan, maar dat je daarna extra hersteltijd inplant. Probeer ook vooral te genieten en mindful te blijven.

Zelfzorg kan ook betekenen dat je niet op vakantie gaat. Dat is altijd een optie. Het gaat er vooral om dat je niet gaat reizen omdat het hoort of omdat je net zo wil zijn als anderen. Trek je eigen plan en vind je eigen motivatie om wel op vakantie te gaan. Iedere ervaring is er weer eentje natuurlijk. Je kan ook ontdekken wat bij jou past door soms uit je comfortzone te stappen. Wat je wensen zijn kan ook verschillen over de jaren heen.

Ik merk op dit moment dat ik bijvoorbeeld niet zo’n behoefte heb aan reizen en het dus ook niet mis. Ik ga dan liever lekker dansen op een festival. Op die manier doorbreek ik ook even de week. Want ik vind het voor mezelf wel belangrijk om af en toe een uitje te hebben en ergens naar uit te kijken. Vorig jaar was ik naar Griekenland en dan hoef ik dit jaar geen grote reis te maken. Ik ga misschien wel nog een weekend naar Berlijn in de herfst. Gute reise!

Ga jij deze zomer op vakantie?