Leven op het autismespectrum

Alle blogs, Persoonlijke ontwikkeling & zelfzorg

Rechtvaardigheid graag!

Toen ik met een vriend in Marokko was, kwam er een wat oudere man op ons af toen we op weg waren van het strand naar het hotel. Hij kende ons zogenaamd van het hotel, want werkte daar. Een waterval aan woorden volgde over zijn vrouw, vrijdag-couscous-dag en dat tijdens de ramadan bijna alle winkels en horeca dicht zijn. Maar.. gelukkig kende hij een koffietentje dat wel open was. Hij wilde ons er graag heen brengen. Het voelde niet helemaal oké, maar ik verwachte nog geen situatie waarin ik moest opkomen voor rechtvaardigheid.

Bij het koffietentje kwam de aap uit de mauw

Onderweg had hij al herhaaldelijk gepolst naar interesse in hasj, zoals vele Marokkanen voor hem. Toevallig had hij geen geld bij zich en vroeg of wij hem honderd dirham konden lenen (iets minder dan tien euro). We zeiden vriendelijk van ‘nee’. Hij bleef drammen, zou ons naar het vliegveld brengen de komende dag met een auto van het hotel en zou het geld later die dag in het hotel teruggeven. Echt.

Zullen we het hem dan maar geven,’ zei ik tegen mijn reispartner om van mijn schuldgevoel af te zijn. Gretig pakte de man het geld en smeerde hem. Wij dronken onze koffie, dorstig als we waren. Toen we door hadden dat de man niet terugkwam, rekende ik maar af. Ik maakte nog een praatje met iemand van het koffietentje, wat ik best dapper vond van mezelf. Ik sprak met een jongeman en hij was meelevend. Dat is fijn op zo’n moment. Hij kende de dief niet.

Later die dag liepen we in het centrum van Tanger. En je gelooft het niet, maar mijn reispartner zag de man lopen tussen de mensenmassa. Normaal moet ik altijd wikken en wegen voor welke actie dan ook, maar nu had ik zoveel adrenaline in mijn lijf, dat ik brutaal de straat over stak tussen de taxi’s door. De man wilde ons afwimpelen met twintig dirham. De mensen keken naar ons toen we met bonzend hart wegliepen met een verfrommeld briefje van honderd. Het moest er ook wel raar hebben uitgezien: twee blanke toeristen die naar een Marokkaan renden en om hun geld vroegen.

rechtvaardigheid
Dirham

Rechtvaardigheid, justice!

Ik kan echt niet tegen onrecht en oneerlijkheid en zou er nog een week last van hebben gehad als het niet was opgelost. Rationeel had ik mezelf kunnen geruststellen met relativeringen, maar gevoelsmatig was het me bijgebleven. Een regel overtreden mag alleen als die regel oneerlijk is, vind ik. Altijd al heb ik een sterk gevoel gehad voor rechtvaardigheid. Ik hield me zoveel mogelijk aan de regels. Als er in het gezin bijvoorbeeld een bepaalde afspraak was over het huishouden, hield ik me daaraan. Als iemand anders dat niet deed, stoorde ik me daar aan.

Later ging ik psychologie studeren om te leren waarom mensen deden wat ze deden; goed en slecht. Na een carrière als cliënt in de GGZ, ben ik het gaan ‘opnemen’ voor mensen met onzichtbare ziektes. Stigma en taboes zijn er immers om bestreden te worden. Dan maak ik me als veganist ook nog druk om dierenleed en het klimaat. Continu moet ik me daarbij inleven in een ander, om te zorgen dat ik geen jufje word. Soms voel ik me machteloos. Bijvoorbeeld in Marokko toen ik weer een zwaarbeladen ezeltje voorbij zag komen puffen in de hitte.

En racisme! Ik val iedere keer van verbazing en irritatie van mijn stoel van de lompe opmerkingen die ik voorbij zie komen in dit leven. Ook andere vormen van discriminatie zoals homohaat vind ik onverdraaglijk. Waarom zijn er zoveel mensen die anderen niet in hun waarde kunnen laten? Wat een enorm gebrek aan sympathie en empathie zeg. Stop even, adem en focus. Te veel missies tegelijk maakt nogal, uhh, onrustig. Meeleven met en iets delen op social media voor bewustzijn kan, maar daar houdt mijn verantwoordelijkheid op.

Strijd kiezen, want om rechtvaardigheid vragen kost energie

Ik focus me op mijn bijdrage aan een autismevriendelijkere samenleving  wat ‘actie’ betreft. Iets wat ik regelmatig terug hoor bij anderen met autisme is trouwens dat ze ontploffen als iemand anders zich niet houdt aan normen en waarden of een regel overtreedt, zoals een verkeersregel. Het is wit of zwart. Er is geen ruimte voor relativeren op het moment zelf en het duurt lang voordat de spanning zakt. Reageren vanuit een heftige emotie levert helaas niet zoveel op. Vloeken of toeteren roept alleen maar irritatie op waardoor je in een cirkel van irritatie terecht komt.

Handelen lijkt me beter als de emotie is gezakt, dus als je wat meer zen bent. Ik vraag mezelf altijd af wat mijn intentie is, dus wat ik diep van binnen wil. Ook wat iets me kost en wat het me oplevert. Soms spreek ik me niet uit, omdat dat te veel energie kost of omdat ik weet dat iemand er niet voor open staat. Als een jongere bijvoorbeeld een blikje op straat gooit, tel ik tot drie en denk: laat hem maar even in die recalcitrante fase zitten.

Ik moet eerst en vooral de verantwoordelijkheid nemen voor mezelf. Ik heb mijn eigen gevechten, zoals die met het UWV. Die zaak duurt al vier jaar, maar waarschijnlijk ga ik in juli ein-de-lijk naar de Centrale raad van Beroep in Utrecht.

Duim je voor rechtvaardigheid?

Geef een reactie